Դատարկ դարակներ և գնաճ․ համատարած պակասուրդը խանգարում է աշխարհին ապաքինվել կորոնավիրուսային ճգնաժամից․ BBC
Քաղաքականություն
06.09.2021 | 23:06Աշխարհը մի փոքր, կարծես, ապաքինվել է Covid-19-ից և պատրաստվում է հետ բերել բաց թողածը։ Կրկին արձակուրդ, կրկին գումար ծախսել, կրկին աշխատողների վարձել և հարստանալ։ Սակայն պարզվում է, որ համաշխարհային տնտեսությունը պատրաստ չէ բուռն աճի, գրում է BBC-ի ռուսական ծառայությունը։
Խանութներում դատարկվում են դարակաշարերը, բարերում վերջանում է գարեջուրը, ամիսներով ստիպված ես սպասել կահույքի, մեքենայի կամ սառնարանի։ Ամեն ինչի պակաս կա՝ հումքի և չիպերի, բեռնատարների ու բեռնանավերի և, ամենակարևորը, աշխատողների, որոնք պատրաստ են մեկուկես տարի տևած կոմայից հետո վերականգնել տնտեսությունը:
Ըստ հրապարակման՝ այս մեկուկես տարվա ընթացքում աշխարհը կորցրել է տրիլիոնավոր դոլարներ և այժմ անհամբերությամբ սպասում է ոչ վաղ անցյալը հետ վերադարձնելուն, որտեղ մարդիկ տարեկան 2-3%-ով հարստանում էին, որտեղ մարդիկ ավելի շատ էին գնում ու ավելի երկար էին ապրում։
Դեռևս վերջերս միջազգային կազմակերպությունները խոստանում էին, որ բաց թողածը հնարավոր կլինի վերադարձնել մինչև 2023 թվականը։ Այդ ժամանակ համաշխարհային տնտեսությունը պետք է որ հասներ մինչհամաճարակային վիճակին, ինչից հետո բոլոր երկրներում մարդկանց բարեկեցությունը կրկին կսկսեր աճել, թեկուզ և տարբեր արագությամբ։ Սակայն այս կանխատեսումները բախվեցին դաժան իրականությանը։
Աշխարհը պատրաստ չէ վերականգնմանը։ Փող կա, ապրանք չկա․ բիզնեսը պարզապես չի հասցնում դրանք արտադրել ու մատակարարել։ Համատարած պակասուրդը զսպում է տնտեսական աճը, արագացնում է գնաճն ու խանգարում ճգնաժամից դուրս գալուն՝ ինչպես զարգացած ու պատվաստված Եվրոպային, այնպես էլ զարգացող երկրներին, որտեղ պատվաստվողների թիվը նախկինի պես բավարար չէ։
Մեկուկես տարում համաճարակը նոսրացրել է մոլորակի աշխատողների բանակը: Ինչ-որ մեկը մահացել է, ինչ-որ մեկը չի ավարտել ուսումը, ինչ-որ մեկն էլ վերանայել է իր կյանքի ուղեցույցները: Աշխատուժի առաջարկը նվազել է:
Աշխատողների նկատմամբ պահանջարկը նույնպես նվազել է. հարյուր միլիոնավոր աշխատատեղեր կորել են համաճարակի ընթացքում, և մինչ այժմ դրանք մոտ 110 միլիոնով ավելի քիչ են, քան մինչ կորոնավիրուսը: Այնուամենայնիվ, մեկը մյուսին չի փոխլրացնում. աշխատանքը կորցրած դիզայները միշտ չէ, որ պատրաստ է փոխարինել երկրից հեռացած բուժքրոջը: Արդյունքում, մասնագետների մի ամբողջ բանակ համալրում է գործազուրկների շարքերը կամ ընդհանրապես դուրս է մնում աշխատուժից, իսկ ամբողջ արդյունաբերությունը, օրինակ՝ հյուրանոցային բիզնեսը կամ տրանսպորտային ոլորտը, բախվում է աշխատողների պակասի հետ: Այսինքն, բնակչության եկամուտները, բիզնեսի շահույթը, հարկերը, սպառումը և խնայողությունները միաժամանակ կրճատվում են. տնտեսական աճը հապաղում է:
Բացի այդ, վերջին մեկ տարում բեռնափոխադրումը՝ համաշխարհային առևտրի գլխավոր միավորը, աշխարհում ամենամեծ պահանջարկ ունեցող երթուղով՝ Խաղաղ օվկիանոսով Չինաստանից դեպի ԱՄՆ, 6 անգամ ավելի է թանկացել, իսկ դեպի Եվրոպա՝ 10 անգամ։
Իրավիճակը բարդանում է ժամանակ առ ժամանակ չինական նավահանգիստներում ամենաաննշան պատճառով կարանտին հայտարարելու և փակելու պատճառով։ Այսպես՝ օգոստոսին ՉԺՀ-ի իշխանությունները երկու շաբաթով փակել են Նինբո-Չժոուշան նավահանգիստը, որն աշխարհում մեծությամբ 3-րդն է, երբ այնտեղ հայտնաբերել են կորոնավիրուսի «դելտա» շտամի առաջին ու միակ դեպքը։
Պակասուրդի հիմնական հետևանքը, ավանդաբար, գների բարձրացումն է: Այն զսպում է վերականգնումը՝ ինչպես ճնշելով պահանջարկը, այնպես էլ կենտրոնական բանկերին և կառավարություններին ստիպելով էժան վարկերի և պետական սուբսիդիաների միջոցով կրճատել տնտեսության դրամական խթանը:
Թանկանում է ամեն ինչ, հատկապես՝ սնունդը։ Արմավենու յուղի, սուրճի, շաքարի, նարնջի, հացահատիկի գներն աճում են: Եվ սա դեռ սկիզբն է:
«Շատ հավանական է, որ սպառողական սննդամթերքի գնաճը կարագանա 2021 և 2022 թվականների վերջին»,- ասում են Արժույթի միջազգային հիմնադրամի տնտեսագետները:
Տաթև Ֆռանգյան