«Լևոն Տեր-Պետրոսյանը համեստ ռուսամետ էր, նա չէր կարող արևմտյան պրոեկտների հետ կապ ունենալ»․ քաղաքագետը Բալասանյանի պնդումների մասին. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Ներքաղաքական վերջին զարգացումների առիթով Factor TV-ն զրուցում է քաղաքագետ Անուշ Սեդրակյանի հետ

-Տիկին Սեդրակյան, վերջին օրերին ներքաղաքական օրակարգում մեծ աշխուժություն են առաջացրել Վիտալի Բալասանյանի հարցազրույցը և ասուլիսը։ Նիկոլ Փաշինյանին մեղադրել է, որ արևմտյան ինչ-որ պրոեկտներ է իրականացնում և ասել է, որ շարունակում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի քաղաքականությունը Արցախի նկատմամբ։ Ըստ Ձեզ, այդպե՞ս է, թե՝ ոչ ։

-Գիտե՞ք, երկու հատված կա այստեղ, որոնք փոխադարձաբար հակասում են։ Այն, որ եթե ինքը շարունակում է Լևոն Տեր-Պետրոսյանի քաղաքականությունը, ապա արևմտյան պրոեկտ չի իրականացնում հաստատ։ Որովհետև մենք շատ լավ գիտենք, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը արևմտյան պրոեկտների, գաղափարների և քաղաքականության հետ ընդհանրապես կապ չուներ և ճիշտ հակառակը, շատ ավելի համեստ ռուսամետ էր։ Չի կարող երկուսը իրար հետ լինել։ Ինչ վերաբերում է երկրորդ մասին, ես վստահ եմ, որ այս իշխանությունը արևմտյան պրոեկտ չէ, որովհետև արևմտյան՝ լեհական կամ վրացական մոդել իրականացնելուց կան պարամետրեր, որոնք խստագույնս տարբերվում են, և ես՝ որպես բացահայտված և ինքնաչթաքցված արևմտական, կուզեի էդ պարամետրերը պահպանվեին։ Բայց ես հիմա քաղաքականության մասին եմ խոսում։ Պացիֆիստական քաղաքականության և պարտվողական քաղաքականության միջև սահմանագիծը շատ թույլ է։ Դուք հասկանու՞մ եք՝ երբ դուք վարում եք խաղաղասիրական քաղաքականություն մի կողմից, այսինքն՝ բոլոր նախաձեռնություններն անում ես միակողմանի, տպավորություն է ստեղծվում, որ դու, այո՛, գտնվում ես ինչ-որ հանձնողական դիսկուրսի մեջ։ Եվ էդ պատճառով ես գտնում եմ, որ թե՛ Վիտալի Բալասանյանին, թե՛ որևէ մեկին, կապ չունի, պետք է չտալ նման հնարավորություն։ Համարում եմ, որ քաղաքականապես, անվտանգության տեսանկյունից և բոլոր այլ պարամետրերով Արցախը համարվում է Հայաստանի այն բաստիոնը, որը պաշտպանում է մեր անվտանգությունը։ Դրա համար պետք է որևէ մեկի մոտ, ներառյալ Վիտալի Բալասանյանի, տարակուսանք և խոսելու որևէ առիթ չլինի։ Եվ էստեղ գիտե՞ք, զինվորականներին բնորոշ է դիվանագիտական նրբություններ չիմանալը, բանաստեղծական նրբություններ չհասկանալը, խոսքի արտահայտման տեխնիկային չտիրապետելը։ Էս բոլորը Վիտալի Բալասանյանին բնորոշ է, նա դրանք չունի։ Եվ ի՞նչ պետք է անի Հայաստանի իշխանությունը։ Ոչ թե լուրջ դնի սոցցանցերի մակարդակով մեկնաբանի, թե ով ինչ ասաց, այլ մտածի, որ հանկարծ Արցախի բնակչության մեջ, ես չեմ ասում իշխանության, շրջանակների, Հայաստանի բնակչության մեջ, բանակում և այլ պատասխանատու ստրուկտուրաներում որևէ կասկած չառաջանա։ Որովհետև, ասում եմ, պացիֆիստական քաղաքականությունը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք էլ արդարացիորեն կարող է տարակուսանք առաջացնել։ Եվ էդ տարակուսանքը չի կարելի առաջացնել։ Էնպես չէ, որ ես կրում եմ «ոչ մի թիզ հող թշնամուն» կարգախոսը, բայց ես կրում եմ անվտանգության հրամայականի կարգախոսը և անվտանգության իմ պատկերացումներն ունեմ և, ի տարբերություն Վիտալի Բալասանյանի, կարողանում եմ ձևակերպել։ Չի կարելի մարդուն էդպես լուրջ քննել, վերլուծել, մեկնաբանել, իմանալով հանդերձ, որ նա էդ մեկնաբանական հնարավորությունները չունի։

-Սակայն նա այնպես է խոսում, կարծես, տիրապետում է որոշ տեղեկությունների։ Մասնավորապես ասել էր, որ Փաշինյանը և Ալիևը որոշ պայմանավորվածություններ ունեն։ Ըստ Ձեզ, ի՞նչ պայմանավորվածությունների մասին է խոսքը։

-Բոլոր բարձրաստիճան անձինք իրար հետ ունենում են պայմանավորվածություններ։

-Բալասանյանը դավադրության տեսանկյունի՞ց էր ասում։

-Հիմա ես ասեմ դավադրության տեսանկյունից ես ասում, նա էլ կասի՝ ես դավադրության տեսանկյունից չեմ ասում։ Հրեաները ճիշտ էին ասում՝ աշխարհը հիմնված է ճիշտ և սխալ ձևակերպումների վրա, սխալ ձևակերպեցիր, աշխարհը սխալ հունով կգնա, ճիշտ ձևակերպեցիր՝ ճիշտ հունով կգնա։ Նրանք ասում էին, որ Թորան է ճիշտ ձևակերպումների հիմքը։ Հիմա նույն ձևով ես ասում եմ՝ ձևակերպումը հետևյալն է, պայմանավորվածություններ միշտ լինում են, ի՞նչ որակի պայմանավորվածություններ են, պարզվում է 50 տարի հետո, եթե, իհարկե, պարզվում է։ Վիտալի Բալասանյանը չի կարող տիրապետել էդ ինֆորմացիային, առավել ևս, էլի եմ ասում, մենք պետք է էդպես լուրջ չմեկնաբանենք էն համատեքստը, որի մեջ կարող է հնչել էդ նախադասությունը։ Ուրիշ բան է, ո՞րն է օբյեկտիվ քաղաքացու, էքսպերտի, լրագրողի առաջին խնդիրը՝ համակողմանի քննել գործընթացները։ Ոչ թե ինչ ասաց Վիտալի Բալասանյանը, Բակո Սահակյանը, Արարատ Միրզոյանը և այլք։ Այսինքն՝ մենք խոսքերը չէ, որ պետք է քննենք։ Պետք է քննենք որոշումները, պետք է նայենք բանակի շարժը, պետք է տեսնենք զենքի տեղաշարժը, պետք է տեսնենք, թե ինչ է կատարվում գեոպոլիտիկ դաշտում Թուրքիայի մասում։ Ես ինքս պետք է խոստովանեմ և ներողություն խնդրեմ էն մարդկանցից, որոնց ես ասում էի, որ իրենք գերագնահատում են Թուրքիայից եկող վտանգը։ Որովհետև ես ինքս պատկանում էի էն էքսպերտների թվին, որոնք Թուրքիային չէին համարում, գոնե էդ պահին, տարածաշրջանում լուրջ գեոպոլիտիկ վտանգ։ Բայց տեսնում եք, որ ժամանակը փաստում է հակառակը։ Եվ նույն ձևով լինելու է պայմանավորվածությունների դեպքում։ Եվ Աստված մի արասցե, որ եթե ինչ-որ մի դավադրություն եղավ, դա պետության խնդիրն է, ո՛չ Ալիևի, ո՛չ Փաշինյանի, այլ պետության։

-Դուք Նիկոլ Փաշինյանի մոտ տեսնու՞մ եք տրամադրվածություն՝ Արցախը թողնել Ադրբեջանի կազմում, որի մասին իր ասուլիսի ժամանակ խոսել է պարոն Բալասանյանը։

-Եկեք վերցնենք վատագույնի կանխավարկածը։ Եթե նման տրամադրություն լինի, դա կլինի վատթարագույնը հենց անձամբ Նիկոլ Փաշինյանի և իշխանության համար։ Ընդ որում, եթե անգամ ինքն ունենա 100 տոկոսանոց հանրային կոնսենսուս և՛ Հայաստանում, և՛ Արցախում։ Դա կփլուզի Հայաստան պետությունը։ Ես ձեզ միանշանակ եմ ասում։ Մեր աչքի առաջ Թուրքիայի իրավիճակն է, մենք ունենք Արցախը իբրև բաստիոն։ Մենք հենվում ենք նրա վրա մեր անվտանգության հայեցակարգում։ Իշխանություններն էլ դա հասկանում են, իրենք երբեք չեն փորի հողն իրենց ոտքի տակ, այդ փոսը, որ բացի հանրային վտանգ սպառնալուց, իր հետ կբերի հանրային խայտառակություն և պատմական ամոթ։ Այսինքն՝ եկեք դրա մասին չխոսենք։ Ես կարծում եմ, որ բավականաչափ խելամիտ մարդիկ կան և հիմքեր չունեմ հակառակը մտածել։ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի պացիֆիստական քարոզը ե՞րբ իմաստ ունի։ Ես դա համարում եմ համարժեք քայլերի ռազմավարություն։ Այսինքն՝ պիտի քայլ անել դեպի խաղաղությունը, դրանում կասկած չկա, պայմանով դիմացինդ անում է էդ քայլի կեսը։ Պիտի դու մի քայլ անես, նա անի կեսը, եթե դու էդ բոլոր քայերն անում ես միայնակ, դու ոչ թե խաղաղասեր ես, այլ հանձնվողական։ Եվ դրա համար բալանսը միշտ պետք է պահպանել։ Հիմա ո՛չ Վիտալի Բալասանյանն է էդ բալանսի կրողը, ո՛չ էլ հակառակ պացիֆիզմի քարոզիչները։ Իսկ բալանսն ամեն ինչ է։

-Բալասանյանն անդրադարձել էր նաև Նիկոլ Փաշինյան-«Սասնա Ծռեր» հանդիպմանը և հայտարարել, որ նրանք մեկ ամբողջություն են, դա մեկ ահաբեկչական խմբավորում է, մեկը՝ զենքով, մյուսը գրիչով իշխանությունը բռնազավթել են։ Ի՞նչն է պարոն Բալասանյանին առիթ տվել նման հայտարարություն անել։

-Ես մի բան ասեմ։ Վիտալի Բալասանյանը լավ զինվոր է, յուրաքանչյուր արցախցի դա կփաստի։ Եվ դա դարձյալ խոսում է այն մասին, որ ամեն մեկը պետք է իր գործով զբաղվի՝ զինվորականը քաղաքականության մեջ գործ չունի, և քաղաքականությամբ զբաղվողները ներկայիս մեծ դպրոցի կարիք ունեն, ինչպես անցյալները, այնպես էլ ներկաները պետք է պրոֆեսիոնալիզմ ձեռք բերեն։ Ինչ վերաբերվում է «Սասնա Ծռեր»-Փաշինյան նույնականացմանը, ապա ես դա բացառում եմ, բայց ինձ մոտ, որպես էքսպերտ, հարցեր են առաջանում։ Ինչո՞վ է պայմանավորված այդ հանդիպումը այն խմբավորման հետ՝ թեկուզ լավագույն նպատակներով։ Ճիզվիտական այդ կարգախոսը շարունակելի է՝ նպատակը արդարացնում է միջոցները, եթե նպատակը հոգու փրկությունն է, հումանիզմն է։ Էդ տաքգլուխների հետ կապված կա կրիմինալ, կա սպանություն։ Եվ ամենալավագույն նպատակներով մարդասպանի հետ հանդիպելը քաղաքական խնդրահարույց քայլ է, եթե չասեմ ավելին։ Բնական է, պետք չէ տալ առիթներ, որպեսզի լինեն նման ելույթներ, որովհետև հանդիպումը փաստարկված չէր։ Ա) «Սասնա Ծռերը» չեն վայելում համաժողովրդական աջակցություն, և էդ սեգմենտի կարիքը Նիկոլ Փաշինյանը չունի, որովհետև էդ սեգմենտը տեղից էլ իր ազդեցության տակ է, բ) կա կրիմինալ հարց, որը մինչև վերջ լուծված չէ և գ) տպավորություն է ստեղծվում, որ հենց էս պահին Ծռերը պետք եկան որպես հակաբալասանյանական կոալիցիա։ Թագավորին վայել չէ էդպիսի կարճաժամկետ տակտիկական կոալիցիան, որը խփում է իր վարկանիշին և ավելի է խոսակցության առիթ տալիս։

-Ընդհանրապես ինչո՞վ եք բացատրում Վիտալի Բալասանյանի Հայաստանի իշխանությունների նկատմամբ այսքան ագրեսիվ կեցվածքը։

-Գիտե՞ք ինչով։ Էդ որ ասում են նախկինների հետ հանցավոր կապեր․․․ Վիտալի Բալասանյանը ընդհանուր առմամբ ըմբոստ տեսակ է, եթե հիշում եք արցախյան նախկին իշխանությունների հետ էլ նրա ջուրը մի առվով չէր հոսում։ Կան մարդիկ, որոնք իրոք կյանքը զոհելու մանդատ ունեն, ժամանակին մեր գեներալներն էլ ունեին էդ մանդատը՝ կռվել ենք, արյուն ենք թափել, ավելի իրավունքներ վերապահելու մեջ է, ավելի կռվազան հռետորաբանության մեջ է։ Ես չեմ ուզում դա ասել, որովհետև ես վախենում եմ վիրավորել բոլոր կողմերին, բայց ինձ թվում է, որ կա օգտագործվելու չափաբաժինը, որ ավելի են լարում էդ հարաբերությունները և էստեղ ո՞վ է ավելի ուժեղ՝ նա ով ավելի բարձր դիրք է գրավում։ Ես կարծում եմ, որ կարող էին լինել ինչ-որ ներբանակցություններ։ Եթե դու մտածում ես Արցախի մասին, դու լավ զինվորների կարիք ունես։ Չես կարող ինչ-որ մի տեղից բերես եկովի գեներալ, եկովի զինվոր։ Նույնը ես ասում եմ նախկիններին Ժիրայր Սեֆիլյանի հարցում։ Ասում էի՝ ինչպես կարելի է էդպես լկտիաբար վարվել մարդու հետ, որը սահմանին արյուն է թափել։ Նույն համակարգն է գործում։ Զինվորներին պետք է հատուկ վերաբերմունք, ոչ թե հատուկ արտոնություն։ Այ մի որոշակի հատուկ վերաբերմունք, ուշադրություն, գուցե էդ ուշադրությունը չստանալու մեջ է այդ ելույթների արմատը։

-Ռուսաստանը, ըստ Ձեզ, ինչ-որ կերպ միջամտու՞մ է Հայաստանի և Արցախի իշխանությունների հարաբերություններին։

-Ցանկացած ռուսամետություն ինձ համար ցավալի է, ինչո՞ւ, որովհետև դա կործանվող իմպերիա է, հեսա կփլվի, կմնանք փլատակների տակ, Սիրիան ձեզ օրինակ, Թուրքիան ձեզ օրինակ։ Էսօր ես դրսի համար հարցազրույց էի տալիս և ասում էի հետևյալը՝ երբ արցախցին բացահայտ երաշխիքներ չի ստանում Հայաստանի կողմից, ինքը սկսում է կառչել փրփուրներից։ Որովհետև մենք պետք է հասկանանք, որ երբ մեր սահմանը գնդակոծվում է կողքի գյուղերից, մենք սարսափում ենք։ Իսկ էդ մարդիկ ամբողջ իրենց կղզյակով էդ անմիջական վտանգի տակ են և ամեն փրփուրից կառչում են։ Եվ, տեսեք, որպեսզի էդ փրփուրները բացահայտ լինեն, այսինքն՝ նրանց պետք է հասկացնել, որ ռուսները բացարձակ օգնական չեն, բայց դրա համար քարոզչական աշխատանք է պետք։ Այն ինչ անում են սոցցանցերում շատ վատ է․․․

Մհեր Արշակյան

Մանրամասները՝ տեսանյութում: