Քաղաքականություն
19.01.2024 | 11:01
Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեն (CPJ) գրանցել է լրագրողների կալանքի 320 դեպք 2023թ. դեկտեմբերի 1 դրությամբ: Այս ցուցանիշը կոմիտեի կողմից գրանցված երկրորդ ամենաբարձր ցուցանիշն է 1992 թվականից ի վեր: Դա վկայում է արմատացած ավտորիտարիզմի և անկախ լրատվամիջոցների հանդեպ բռնաճնշումների մասին, նշում է Լրագրողների պաշտպանության կոմիտեն․ գրում է VOA-ն։
Որոշ կառավարություններ նույնիսկ հետապնդում են լրագրողներին իրենց երկրներից դուրս: Մոսկվայի ահաբեկման գործելակերպը ներառում է այլ երկրներում ապրող ռուս լրագրողների համար ձերբակալության օրդեր տրամադրելը:
Կոմիտեի կողմից անցկացված հետազոտությունը ցույց է տալիս, որ ընդգրկված լրագրողներից կեսից ավելին (168 մարդ) մեղադրվել է կեղծ լուրեր տարածելու, ահաբեկչության և պետությանն ուղղված այլ սպառնալիքների մեջ իրենց լրագրողական գործունեության համար:
66 դեպքում կալանավորները չեն տեղեկացվել իրենց առաջադրված մեղադրանքի մասին։ Նրանք հաճախ պահվում են անհիմն ծանր պայմաններում, պատշաճ դատավարության իրավունքը հաճախ խախտվում է, քանի որ իշխանությունները երկարացնում են լրագրողների նախնական կալանքը, և նույնիսկ լրագրողների փաստաբանները մեծ հաշվով վտանգի տակ են:
Չինաստանում կալանավորված լրագրողների թիվը 44 է, Բիրմայում՝ 43 և Բելառուսում՝ 28։ Բելառուսում լրագրողների մեծ մասը (71%) մեղադրվում է հակապետական գործունեության մեջ, իսկ գրեթե կեսը պատիժ է կրում հինգ և ավելի տարի ժամկետով:
Առավել հաճախ Բելառուսի իշխանությունները օգտագործում են ծայրահեղականության մասին օրենքները՝ լրագրողներին բանտարկելու համար՝ ի պատասխան նրանց աշխատանքի: Ըստ կոմիտեի՝ 2023 թվականին յոթ նոր բելառուս բանտարկյալներից հինգը մեղադրվում են ծայրահեղական խմբավորումներ ստեղծելու կամ դրանց մասնակցելու, ինչպես նաև ծայրահեղական գործունեությունը խթանելու մեջ։
2023 թվականի մարդահամարի ցուցակների երկու հիմնական փոփոխություններն են Իսրայելը և Իրանը: Այս երկրներից յուրաքանչյուրում դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ ճաղերի հետևում են հայտնվել առնվազն 17 լրագրողներ։ Իսրայելը բազմիցս հայտնվել է CPJ-ի ամենամյա մարդահամարում, սակայն սա պաղեստինցի լրագրողների ձերբակալությունների ամենաբարձր թիվն է այն բանից հետո, երբ CPJ-ն սկսեց փաստաթղթավորել ձերբակալությունները 1992 թվականին:
Ռուսաստանը նույնպես ակտիվացրել է ազատ լրագրությունը ճնշելու ջանքերը: 2022 թվականի փետրվարին Ուկրաինա լայնամասշտաբ ներխուժման մեկնարկից ի վեր, Մոսկվան ձգտում է քրեականացնել լրագրությունը երկրից դուրս՝ կալանքի օրդերներ տալով և աքսորելով լրագրողներին:
Ռուսաստանը նաև անհամաչափ թվով արտասահմանցի լրագրողների է բանտարկում։ Կոմիտեի տվյալներով բանտում գտնվող 17 օտարերկրյա լրագրողներից 12-ը Ռուսաստանում են։ Երկուսը՝ Էվան Գերշկովիչը և Ալսու Կուրմաշևան, նախնական կալանքի տակ գտնվող ԱՄՆ քաղաքացիներ են։ Ուկրաինայից տասը ձերբակալվածների թվում են հինգ Ղրիմի թաթարներ։ Նրանցից չորսը ահաբեկչության մեղադրանքով դատապարտվել են 12-ից 19 տարվա ազատազրկման։
Տաջիկստանը շարունակում է գտնվել առաջին տեղում Կենտրոնական Ասիայում բանտարկված լրագրողների թվով, որտեղ յոթ լրագրողներ կրում են 7-20 տարվա ազատազրկման պատիժ. նրանք բոլորն էլ դատապարտվել են 2022 թվականի վերջից:
2023 թվականի վերջին Ադրբեջանում մամուլի ազատության հետ կապված իրավիճակը նույնպես արագորեն վատթարացավ. 2024 թվականի նախագահական ընտրությունների նախաշեմին լրագրողների ձերբակալությունների ալիք բարձրացավ։
Որոշ երկրներում լրագրողների համար բանտային պայմանները շատ դաժան են։ Պետդեպարտամենտի կողմից 2023 թվականի սկզբին հրապարակված զեկույցները ցույց են տվել, որ Չինաստանում, Բիրմայում, Բելառուսում, Ռուսաստանում և Վիետնամում բանտարկյալները պարբերաբար ենթարկվում են ֆիզիկական և սեռական բռնության, սննդի և ջրի պակասի և անբավարար բժշկական օգնության:
