11.12.2024 | 16:35
Ասադին տապալած սիրիացի ապաստամբներն Ուկրաինայից օգնություն են ստացել․ Washington Post
Դեպրեսիայից մինչև հոգեբուժարան. 44-օրյա պատերազմից հետո աճել են հոգեկան խանգարումները․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
11.01.2024 | 20:32
Ֆիզիկական և հոգեբանական տրավմաներ, հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում, դեպրեսիա, տագնապայնություն և այլ հոգեբանական խնդիրներ․ սրանք այն խնդիրներն են, որոնց բախվում են պատերազմի մասնակիցներն ու նրանց հարազատները։ Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբելիայի Վանաձորի գրասենյակը երկրորդ տեղեկանքն է ներկայացրել, արձանագրելով՝ պատերազմից հետո Հայաստանում աճել են հոգեկան խանգարումները, հոգեբանական խնդիրները։
44-օրյա պատերազմից 4 ամիս անց ՀՀ կառավարության որոշմամբ հաստատվեց ռազմական գործողություններին մասնակցած անձանց և հանրության հոգեբանական վերականգնման կարգը։ Այս ծրագրի համար ՀՀ կառավարության պահուստային ֆոնդից այն ժամանակ դեռևս գործող Արտակարգ իրավիճակների նախարարությանը հատկացվեց 100 մլն դրամ։
Վեցամսյա ծրագիրը, սակայն, էական արդյունք չտվեց, արձանագրում է ՀՔԱՎ ներկայացուցիչ Սառա Ղազարյանը։
Հոգեկան առողջության պահպանման ազգային կենտրոնը մեկն է այն բուժհաստատություններից, որտեղ Պաշտպանության նախարարությունը պացիենտներին ուղղորդում էր դիմել համապատասխան բուժում ստանալու համար։ 44-օրյա պատերազմից հետո այստեղ ստացիոնար բուժում է ստացել պատերազմի 57 մասնակից և պատերազմի մասնակիցների 3 հարազատ։ Նրանք կենտրոն են դիմել արդեն արտահայտված հոգեբուժական խնդիրներով։
ԵՊՀ Փիլիսոփայության և հոգեբանության ֆակուլտետի դասախոս Հրաչյա Հովհաննիսյանն այն հոգեբանների թվում էր, որոնք պատերազմի առաջին օրերին որպես կամավոր օգնում էին պատերազմի մասնակիցներին։ Հովհաննիսյանը «Կանազ» զինվորական հոսպիտալում մեկ տարվա ընթացքում ընդունել է պատերազմի 6000-ից ավելի մասնակցի։
Հոգեբաններից կազմված կամավորական խմբերը փորձել են շուրջ 20 րոպե տևողությամբ կարճ սեանսներ վարել պացիենտների հետ՝ ամեն հնարավորն անելով, որպեսզի խնդիրը չհասնի հոգեբուժական բաժանմունքներ այցելություններին։
Եվ չնայած այս աշխատանքներին՝ պատերազմն իր դաժան և ծանր կնիքը թողնում է յուրաքանչյուրի վրա՝ համոզված է Հոգեկան առողջության պահպանման կենտրոնի տնօրենը։ Պատերազմի մասնակից, հարազատ, թե պարզապես քաղաքացի՝ յուրաքանչյուրի մոտ խնդիրները տարբեր ձևով են արտահայտվում։ Սերգեյ Խաչատրյանն ափսոսում է, որ այս մասով վիճակագրություն չի վարվում։
Սերգեյ Խաչատրյանի մատնանշած խնդիրը բարձրացվում է նաև ՀՔԱՎ-ի կազմած տեղեկանքում։ 6 էջից բաղկացած հետազոտությունը հրապարակվել է պատկան մարմինների և գերատեսչությունների անփույթ և թերի աշխատանքը մատնացույց անելու նպատակով՝ ասում է տեղեկանքի համահեղինակը։
Մինչ օրս 44-օրյա պատերազմի զոհերի և վիրավորների մասին հակասական թվեր են շրջանառվում։ 2022 թվականին հրապարակված պաշտոնական տվյալներով՝ արցախյան երկրորդ պատերազմի ընթացքում հայկական կողմն ունեցել է 3,788 զոհ, 1494 քաղաքացու հաշմանդամության խումբ է սահմանվել։ Իսկ քանի՞ հազարավորներն են պատերազմից վերադարձել հոգեբանական տրավմաներով․ վիճակագրությունն այս մասին լռում է։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Ռոզա Վարդանյան
