26.04.2024 | 11:04
ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նիստը՝ ՈՒՂԻՂ
Լեռնային Ղարաբաղ. Սուրբ Ծնունդը` շրջափակման մեջ. Greek City Times
Քաղաքականություն
30.12.2022 | 15:21
Ադրբեջանցի մի խումբ բնապահպան ակտիվիստներ փակել են միակ ճանապարհը, որը կապում է Լեռնային Ղարաբաղը մնացած աշխարհի հետ։ Ամենատարրականից զրկված ավելի քան 120 հազար մարդու հումանիտար իրավիճակն օրեցօր վատանում է: Այս մասին ասվում է Greek City Times-ի հրապարակման մեջ։
«Բանջարեղեն ու միրգ, կաթնամթերք, շաքարավազ, աղ… Գրեթե ամեն ինչի պակաս ենք զգում»․ Ստեփանակերտից լաբորանտ Նարինե Գրիգորյանի համար շրջափակման մեջ շաբաթների հետևանքներն ակնհայտ են, ապացույցը՝ սուպերմարկետների դատարկ դարակները։
«Ինչ-որ բան գտնել գրեթե անհնար է, իսկ տեղական արտադրությունը չի կարող բավարարել բնակչության կարիքները»,- լրատվամիջոցին հեռախոսով պատմել է Նարինեն։
Դեկտեմբերի 12-ից Լեռնային Ղարաբաղում իրավիճակն օրեցօր վատանում է։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ մի խումբ ադրբեջանցի, իբր, բնապահպան-ակտիվիստներ փակեցին Լաչինի միջանցքը՝ Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի միջև միակ ճանապարհը, գրում է պարբերականը։
Լաչինի միջանցքն իսկական «պորտալար» է մեծամասամբ հայերով բնակեցված անկլավի համար, որն ամբողջությամբ շրջապատված է Ադրբեջանի կողմից: Նորմալ պայմաններում օրական 400 տոննա պարենամթերք և այլ հիմնական ապրանքներ են մտնում Լեռնային Ղարաբաղ։ Կոշտ բանակցություններից հետո Կարմիր Խաչի միջազգային կոմիտեն դեկտեմբերի 25-ին կարողացավ Հայաստանից ուղարկել տասը տոննա մարդասիրական բեռ՝ դեղորայք, հիվանդանոցային սնունդ, մանկական սնունդ։ Ըստ ԼՂՀ Առողջապահության նախարարության՝ սա ծածկել է ընդամենը տասը օրվա պահանջարկը։
Մինչ Բաքուն պնդում է, թե շրջափակման նախաձեռնողն իր քաղաքացիական հասարակությունն է, «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայանը բացահայտել է կապը, այսպես կոչված, ադրբեջանցի «էկոակտիվիստների» և Ադրբեջանի կառավարության միջև:
Բայց կա ավելին․ միջազգային կազմակերպությունները, ինչպիսին է Human Rights Watch-ը, դատապարտել են շրջափակումը, քանի որ տարածաշրջանն օրերով կրկին զրկվել է գազից։ Մատակարարումը կախված է բացառապես Ադրբեջանի կամքից, քանի որ ենթակառուցվածքների մի մասն անցնում է 2020 թվականի պատերազմից հետո Բաքվի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներով։
«Եվս մեկ անգամ, ներկա իրավիճակը ցույց է տալիս մարդասիրական օգնության և մարդու իրավունքների միջազգային առաքելությունների ազատ և անխոչընդոտ հասանելիության երաշխավորման կարևորությունը բոլոր տարածքներ»,- ընդգծել է Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատարը դեկտեմբերի 20-ի իր հռչակագրում:
Այնուամենայնիվ, թե՛ միջազգային կազմակերպությունների, թե՛ ՄԱԿ-ի գործակալությունները հասանելիություն չունեն տարածաշրջանին:
Դեկտեմբերի 20-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի արտակարգ նիստի օրակարգում էին նաև Լաչինի միջանցքում տիրող իրավիճակը և ազատ տեղաշարժի վերականգնումը, որտեղ հստակորեն միջանցքի անհապաղ և անվերապահ վերաբացման կոչ արվեց։
«Քանի դեռ շրջափակումը շարունակվում է, իրավապաշտպան կազմակերպությունների և երկրների այս բոլոր կոչերին ու հայտարարություններին պետք է հետևեն իրական գործողություններ տեղում»,- ասում է Լեռնային Ղարաբաղի Մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը։ Նա մեկն է այն 1100 մարդկանցից, ովքեր դեռ չեն կարողանում տուն վերադառնալ ճանապարհների փակ լինելու պատճառով:
Ստեփանյանը խոսում է «բեմականացված բնապահպանական գործողությունների մասին, որոնք մտնում են Ադրբեջանի պետական քաղաքականության մեջ և ուղղված են Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումներին»: Նա հիշեցնում է խաղաղ բնակչության սպանությունների, ենթակառուցվածքների խափանումների, գազի անջատումների, գյուղատնտեսական գործունեության հանդեպ ոտնձգությունների և Ադրբեջանի կողմից հոգեբանական ճնշման դեպքերը 2020 թվականի հրադադարից հետո։
Դեկտեմբերի 24-ին մի խումբ հայ քաղաքացիական ակտիվիստներ երթով շարժվեցին դեպի ճանապարհի փակ հատված, որտեղ տեղակայված է ռուսական խաղաղապահ անցակետը։ Համացանցում տեղադրված ուղիղ եթերի տեսանյութում ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցության նախագահ Տիգրան Պետրոսյանը կոչ է արել ռուսական կողմին՝ հարգել նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հռչակագրով ստանձնած պարտավորությունները և ապահովել Լաչինի միջանցքի անվտանգությունը։
Հետո ռուսները պատասխանեցին, որ ճանապարհը կբացվի դեկտեմբերի 26-ին, սակայն այդպես էլ չբացվեց, և 27-ին բողոքի ակցիան վերսկսվեց։ Հարյուրավոր մարդիկ երթով շարժվեցին դեպի տարածաշրջանի օդանավակայան, որտեղ մշտապես տեղակայված է զորախումբը՝ պահանջելով հանդիպում խաղաղապահ ուժերի հրամանատարի հետ։
«Տեղում իրավիճակը լուրջ է։ Պետք է դիմադրենք և զիջումների չգնանք, քանի որ Բաքուն կշարունակի նոր պահանջներ ներկայացնել»,- օդանավակայանից հայտարարել է Պետրոսյանը։
Տաթև Ֆռանգյան
