Պալիատիվ խնամքի բացակայությունն իբրև խոշտանգում

Լուրեր

01.11.2024 | 22:29
Թուրքիայի իշխանությունները ծրագրում են «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենք ընդունել՝ քննադատության դեմ պայքարելու համար․ Bloomberg
01.11.2024 | 22:14
Ժնևի ՄԱԿ-ի գրասենյակում բացվել է Հայաստան-Ֆրանսիա բարեկամության սենյակ
01.11.2024 | 22:00
Զգուշացե՛ք, դռները չեն փակվում. քաոսային իրավիճակ` մետրոյի կայարաններում. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 21:48
Գրիգորյան-Մուստաֆաև հանդիպումը ցույց տվեց՝ Ադրբեջանը կգնա սահմանազատման ուղիով․ Հրայր Մանուկյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 21:32
Հայաստանի մի շարք հասցեներում էլեկտրաէներգիայի անջատումներ կլինեն
01.11.2024 | 21:16
Ադրբեջանի Մեջլիսի նախագահն ու Բաքվում ՌԴ դեսպանը Եվրախորհրդարանի «հակաադրբեջանական գործողություններն» են քննարկել
01.11.2024 | 21:00
Բաքվում նավթավերամշակման գործարանի տարածքում գազի արտանետումից մշուշ է առաջացել` սուր հոտի տարածմամբ
01.11.2024 | 20:44
Կրեմլը՝ Ուկրաինայի տարածքով դեպի Եվրոպա ադրբեջանական գազի հնարավոր մատակարարումների մասին
01.11.2024 | 20:30
Ան«վեթինգ» դատավորները․ ԲԴԽ-ն չունի բարեվարքության ստուգում չանցած դատավորների ցուցակը. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 20:18
Հրդեհ Ամիրյան փողոցի շենքերից մեկում. դեպքի վայր է մեկնել 3 մարտական հաշվարկ
01.11.2024 | 20:00
Մեծ առճակատում՝ Հարիսի և Թրամփի միջև․ ո՞վ կլինի ԱՄՆ-ի նոր նախագահը․ զրույց Տիգրան Մուղնեցյանի հետ․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 19:47
Թեհրանը կպատասխանի Իսրայելին մահացու հարվածով՝ օգտագործելով իր թաքնված հնարավորությունները․ իրանցի գեներալ
01.11.2024 | 19:34
Շատերը վախենում են Ադրբեջան գնալ․ COP29-ին մասնակցող ԵԽ պատվիրակությանը հատուկ հեռախոսներ կտրվի՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով
01.11.2024 | 19:22
Գյումրիի ավագանու «Բալասանյան դաշինքը» 13 թափուր մանդատ ունի, 1 թեկնածու մանդատ է վերցրել
01.11.2024 | 19:11
«Սպառնացել են «Պոչիկ Ալիով, «տապոռիկներով»․ ինչպես են Դուբայում սեռական շահագործման ենթարկել երիտասարդ հայ աղջիկներին
Բոլորը

Ստորև ներկայացնում ենք  «Իրազեկ քաղաքացիների միավորման» հոդվածը` «Պալիատիվ խնամքի բացակայությունն իբրև խոշտանգում» թեմայով:

«Որոնողական համակարգում «պալիատիվ խնամք» արտահայտությամբ հրապարակումները շատ չեն. եղածներն էլ կամ զեկույցներ են կամ միջազգային ընկերությունների կողմից ներկայացված հաշվետվություններ:

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը պալիատիվ խնամքը սահմանում է որպես մոտեցում, որը բարելավում է հիվանդների և նրանց ընտանիքի անդամների կյանքի որակը, երբ նրանք բախվում են մահացու հիվանդությունների:

Պալիատիվ խնամքի նպատակը կյանքի որակը բարելավումն է. խնամք, որը չի բուժի, բայց և «արժանապատիվ կյանք» կապահովի։

Հայաստանում շատերը մտածում են, որ եթե հիվանդությունը չունի վերջնական բուժում, ինչպես օրինակ քաղցկեղի որոշ տեսակների դեպքում է, նորմալ է, երբ հիվանդության ընթացքն ուղեկցվում է անտանելի ցավերով ու տառապանքով:  Մինչդեռ հնարավոր է ապրել անցավ. բժիշկն իրավունք ունի հոգեմետ դեղեր նշանակել դրա կարիքն ունեցող հիվանդին:

Չնայած սրան, շատ հիվանդներ ու նրանց ընտանիքի անդամներ, երբեմն անգամ որոշ բժիշկներ ու մասնագետներ տեղեկացված չեն  իրենց իրավունքների ու հնարավորությունների մասին: Արդյունքում, երբ բժիշկները գտնում են, որ հիվանդանոցային բուժումն այլևս օգուտ չի տա հիվանդին, նրան տուն են ուղարկում՝ թողնելով  առանց մասնագիտական օգնության, անորոշության ու ցավերի մեջ:

Քաղցկեղի   տարածվածությունը   Հայաստանում

Հայաստանում մահացու հիվանդություններից հատկապես տարածված է քաղցկեղը, տարեկան   դրա   հետևանքով   մահանում   է շուրջ 5600 մարդ: Թե նրանցից քանիսն են մահանալուց առաջ ստացել ցավազրկողներ, թարմ վիճակագրություն չկա, իսկ ահա Human Rights Watch միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության հրապարակած զեկույցի համաձայն՝ 2011-ի տվյալներով Հայաստանում քաղցկեղից մահացած մարդկանց միայն 8 տոկոսից պակասն են մահանալուց առաջ ստացել որևէ ցավազրկող։

«Քաղցկեղը և պալիատիվ խնամքի համար իրականացվող պայքարը Հայաստանում» զեկույցի համաձայն՝ խնդիր է նաև  դեղերի  անբավարարությունը: Գործնականում նշանակումն սկսվում է ափիոնային դեղի՝ օրվա ընթացքում մեկ ներարկումից, ապա՝ մոտ երկու շաբաթ հետո ավելացվում է երկրորդ ներարկումը: Ներարկային մորֆինի ցավազրկող ազդեցությունը տևում է մինչև չորս ժամ, մյուս ժամերի ընթացքում շատ հաճախ հիվանդները մնում են առանց համարժեք ցավազրկման։

Մասնագիտական կրթությունը

Համաձայն նույն այդ զեկույցի՝ Հայաստանի բժշկական կրթության հաստատություններում բժշկության և բուժքույրության ուսանողների կրթությունը գրեթե չի ներառում պալիատիվ խնամքին և ցավի համարժեք հաղթահարմանը նվիրված դասընթացներ: Հետևանքն այն է, որ բուժաշխատողները չունեն բավարար հմտություններ և պատկերացում՝ ցավի կառավարման մասին:

Թվարկված խնդիրները կկարգավորվեն միայն պալիատիվ խնամքի ազգային ռազմավարության շոշափելի զարգացման դեմքում, երբ կարևորություն կտրվի և պացիենտի, և մասնագետի մոտեցումներին, դեղերի հասանելությանը, պալիատիվ խնամքի ծառայությունների լիարժեք իրագործմանը:

Պալիատիվ խնամքի չապահովումը ԽՈՇՏԱՆԳՈՒՄ Է

Հելսինկյան ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցի խոսքով՝ պետության կողմից անհրաժեշտ քանակով և ծավալով ցավազրկողների և դրանց մատչելիության չապահովելը համարվում է խոշտանգում:  Ըստ իրավապաշտպանի՝ սա ևս արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունք է, քանի որ խոսքը պալիատիվ օգնության մասին է և դիտարկվում է նաև արժանապատիվ մահվան իրավունքի տեսանկյունից։

Բացի այդ, ըստ Սաքունցի, մեզանում պետությունն ունի պատժողական քաղաքականություն թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ։  Նրա խոսքով՝ թմրամիջոցների շրջանառության դեմ պայքարն ավելի է կարևորվում, քան անձի՝ առանց ցավի ապրելու իրավունքը»։