Հասարակություն
20.11.2019 | 13:29
«Ես համալսարանական եմ» նախաձեռնությունը հայտարարություն է տարածել «Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի խնդրահարույց դրույթների վերաբերյալ: Հայտարարությունը՝ ստորև:
«Բարձրագույն կրթության և գիտության մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով թեև ապահովվում է առաջընթաց բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտի որոշ իրավակարգավորումների առնչությամբ, լուծվում են որոշ խնդիրներ, սակայն առկա են լուծում պահանջող մի շարք խնդրահարույց կետեր։
Բուհական ինքնավարությունն ապահովելու համար անհրաժեշտ է՝
Ա) Պետական մասնակցության համեմատ համաչափ դարձնել կառավարման խորհրդում դասախոսների և ուսանողների մասնակցությունը, այդ թվում՝ արտաքին անդամների ընտրության այնպիսի կառուցակարգ սահմանել, որը հնարավորություն կընձեռի հաշվի առնելուբուհի դիրքորոշումը թեկնածուներին որոշելիս,
Բ) Հիմնավորել պետական իշխանության մասնակցության նպատակը և ըստ այդ նպատակի՝ սահմանել մասնակցության տոկոսը,
Գ) Ապահովել բուհի կառավարման մարմինների ընտրովիությունը,
Դ) Կառավարման խորհրդի դասախոս և ուսանող անդամների ընտրությունը դարձնել կանոնակարգված (ներկայիս կարգավորումներով այդ ընտրությունը կատարվում է հիմնականում թերի կարգավորված, մի քանի մակարդակով, անուղղակի, ինչի պատճառով սովորական դասախոսի և ուսանողի մասնակցությունը հոգաբարձուների խորհրդի ձևավորմանը գրեթե վերանում է)՝ սահմանելով նաև արտաքին անդամների ընտրության միասնական չափանիշներ:
Ամեն դեպքում գիտական աստիճանը պետք է դիտարկվի որպես անհրաժեշտ պայման գիտական/բուհական կոչում ստանալու համար։ Դասախոսի, դոցենտի և պրոֆեսորի պաշտոններին հավակնող անձանց համար պետք է սահմանվեն տարբեր չափանիշներ։ Պրոֆեսորի պաշտոնին հավակնող անձը պետք է ունենա ավելի բարձր որակավորում, քան դոցենտի պաշտոնին հավակնողը։ Այս տեսակետից, նույնիսկ եթե սահմանվի մեկ գիտական աստիճան, ինչ-որ պահի անհրաժեշտություն կլինի ստեղծելու որակավորման ևս մեկ ընթացակարգ։ Եվրոպական տարբեր երկրներում թեկուզ առկա է ընդամենը մեկ PhD աստիճան, սակայն առկա է նաև հաբիլիտիացիայի գործընթաց։
Ուստի, որպեսզի ապահովվի վերջնական արդյունքը, այն է՝ հստակեցվի աստիճանաշնորհումը և կոչումների տրամադրումը, մյուս կողմից՝ տրվեն որակավորման հստակ չափանիշներ, ինչպես նաև ապահովվի համապատասխանեցում և´ եվրոպական, և´ ԱՊՀ երկրների ստանդարտներին, առաջարկում ենք՝
Արդյունքում՝
Սակայն Ակադեմիան պետք է պահպանվի՝ որպես ֆունդամենտալ գիտությունը համակարգող և ուղղորդող մարմին։ Նրա լիազորությունները պետք է հստակեցվեն այդ տրամաբանությոամբ։
Խնդիրն այն է, որ ֆունդամենտալ գիտությունը երբեք չի տալիս կարճաժամկետ արդյունքներ, սակայն նորմալ ֆինանսավորման պարագայում կարող է հանգեցնել երկարաժամկետ ահռելի եկամուտների: Այս առումով առկա է հակասություն՝ պետական իշխանության, որը միշտ ցանկանում է ապահովել կարճաժամկետ արդյունք, և ֆունդամենտալ գիտության միջև, որն այդպիսի արդյունք չի կարող ապահովել։ Ակադեմիան պետք է լինի այն մարմինը, որը կպաշտպանի ֆունդամենտալ գիտության շահերը՝ նաև ապահովելով ֆունդամենտալ գիտությանն ուղղվող միջոցների բաշխումը՝ բնականաբար հստակ վերահսկողական և գնահատողական մեխանիզմների առկայության պարագայում։
Նախագծի բովանդակությունից պարզ չէ, թե պետությունը ֆունդամենտալ գիտության զարգացման համար ինչ հայեցակարգ և քաղաքականություն է մշակել։ Անհրաժեշտ է գնալ ոչ թե մեխանիկական լուծումների, այլ Ակադեմիայի առանձին ինստիտուտների համար կիրառել ֆինանսավորման և խրախուսման դիվերսիֆիկացված մոտեցում՝ ըստ սահմանված ցուցիչների:
Նախագծի որպես հիմնական խնդիր կարելի է նշել այն, որ վերջինս չունի որևէ հայեցակարգ: Անհասկանալի է, թե այն ինչ նպատակ է հետապնդում, արդյոք ներկայացված քայլերն այդ նպատակին ծառայելու են, ինչ միջազգային փորձի վրա է այն հիմնված և այլն: Այս ոլորտում բարեփոխումներ իրականացնելուց առաջ լիազոր մարմինը պետք է հստակ ներկայացնի իր նպատակը, թափանցիկ լինի հանրությանը և քննարկման համար լինի բաց:
Հաշվի առնելով վերոնշյալը՝ հորդորում ենք ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությանը՝ շահագրգիռ քննարկումներ սկսել նշված խնդիրների վերաբերյալ և նախագծում կատարել համապատասխան փոփոխություններ։
