29.11.2024 | 14:22
Վրաստանում ԵՄ դեսպանն ափսոսանք է հայտնել անդամակցությունից հրաժարվելու՝ Թբիլիսիի որոշման կապակցությամբ
Որն է Թուրքիայի առաջիկա ընտրություններում հիմնական խաղադրույքը․ Reuters-ի անդրադարձը
Քաղաքականություն
23.03.2023 | 23:30
Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը մայիսի ընտրություններում կկանգնի իր 20-ամյա կառավարման ամենամեծ փորձության առաջ, որը կորոշի ոչ միայն այն, թե ով է ղեկավարելու Թուրքիան, այլև ինչպես է այն կառավարվում, ուր է գնում նրա տնտեսությունը և ինչ դեր կարող է խաղալ Ուկրաինայում ու Մերձավոր Արևելքում հակամարտությունը մեղմելու համար, ասվում է Reuters-ի անդրադարձում։
Նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները նշանակված են մայիսի 14-ին՝ Թուրքիայի հարավ-արևելքում տեղի ունեցած հզոր երկրաշարժերից երեք ամիս հետո։ Ընդդիմությունը որպես նախագահի թեկնածու առաջադրել է Ժողովրդահանրապետական կուսակցության (CHP) առաջնորդ Քեմալ Քըլըչդարօղլուին և դաշինք կազմել՝ ձգտելով գրավել ձախից և աջից ընտրողներին, ինչպես նաև իսլամիստական արմատներ ունեցողներին։
Հրապարակման մեջ նշվում է, որ Քեմալ Աթաթուրքի՝ մեկ դար առաջ ժամանակակից թուրքական հանրապետության հիմնադրումից ի վեր ամենահզոր առաջնորդը՝ Էրդողանը և նրա իսլամիստների վրա հիմնված «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը, Թուրքիային շեղել են Աթաթուրքի աշխարհիկ պլանից: Էրդողանը կենտրոնացրել է իշխանությունը նախագահության շուրջ և Անկարայի ծայրում գտնվող 1000 սենյականոց պալատից քաղաքականություն է սահմանում Թուրքիայի տնտեսական, անվտանգության, ներքին և միջազգային հարցերի վերաբերյալ: Քննադատներն ասում են, որ նրա կառավարությունը խեղդել է այլախոհությունը, քայքայել իրավունքները և իր վերահսկողության տակ առել դատական համակարգը։
Տնտեսագետները նշում են, որ ցածր տոկոսադրույքների մասին Էրդողանի կոչերը հանգեցրին նրան, որ գնաճն անցած տարի հասավ մինչև 24 տարվա առավելագույնին՝ 85%-ի։
Հրապարակման մեջ ասվում է, որ Էրդողանի օրոք Թուրքիան ձեռք է բերել ռազմական ուժ Մերձավոր Արևելքում և դրանից դուրս՝ չորս ներխուժում կատարելով Սիրիա, հարձակում գործադրելով Իրաքի ներսում քուրդ զինյալների դեմ և ռազմական աջակցություն ուղարկելով Լիբիային և Ադրբեջանին: Նաև ունեցել է դիվանագիտական բախումներ տարածաշրջանային տերությունների՝ Սաուդյան Արաբիայի, Եգիպտոսի, Արաբական Միացյալ Էմիրությունների և Իսրայելի հետ, ինչպես նաև Հունաստանի և Կիպրոսի հետ դիմակայություն Միջերկրական ծովի արևելյան ծովային սահմանների շուրջ։
Էրդողանի կողմից ռուսական հակաօդային պաշտպանության համակարգերի գնումը հանգեցրեց ԱՄՆ-ի կողմից սպառազինության պատժամիջոցների Անկարայի դեմ, մինչդեռ նրա մտերմությունը Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ ստիպեց քննադատներին կասկածի տակ դնել Թուրքիայի հավատարմությունը ՆԱՏՕ-ի արևմտյան պաշտպանական դաշինքին: Անկարայի առարկությունները Շվեդիայի և Ֆինլանդիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու դիմումների վերաբերյալ նույնպես լարվածություն են առաջացրել: Սակայն Թուրքիան միջնորդեց հացահատիկային գործարքի համար։ Անհասկանալի է՝ նրա իրավահաջորդը կվայելի՞ նույն հեղինակությունը, որը նա ստեղծել է համաշխարհային թատերաբեմում, որը նա, հավանաբար, շեշտելու է նախընտրական քարոզարշավում:
Երկու հիմնական ընդդիմադիր կուսակցությունները՝ Ժողովրդահանրապետական Կուսակցությունը (CHP) և աջ կենտրոնամետ ազգայնական IYI կուսակցությունը, դաշինք են կնքել չորս փոքր կուսակցությունների հետ մի հարթակի ներքո՝ փոխելու Էրդողանի քաղաքական գծերից շատերը: Նրանք խոստանում են վերականգնել Կենտրոնական բանկի անկախությունը և հակադարձել Էրդողանի անսովոր տնտեսական քաղաքականությունը: Նրանք նաև կլուծարեն նրա գործադիր նախագահությունը՝ հօգուտ նախկին խորհրդարանական համակարգի և հետ կուղարկեն սիրիացի փախստականներին։
Լրատվամիջոցը գրում է, որ թեև Էրդողանի իշխանության երկու տասնամյակներից առաջինը նշանավորվել է տնտեսական աճով, վերջին 10 տարիներին բարեկեցության անկում է գրանցվել, ինչը հարվածել է ընտրողների շրջանում նրա ժողովրդականությանը: Երկրաշարժերից հետո անցկացված նախնական հարցումները ցույց էին տալիս, որ Էրդողանը կարողացել է մեծ մասամբ պահպանել իր աջակցությունը՝ չնայած աղետին: Ըստ վերլուծաբանների, սակայն, միասնական ընդդիմության ի հայտ գալը կարող է ավելի մեծ մարտահրավեր լինել նրա համար։
Էմմա Չոբանյան
