«Մաքի» տոհմային ոչխարաբուծության գենետիկ կենտրոն՝ Ազատանում․ որքա՞ն եկամուտ կապահովի․ ԼՈւՍԱՆԿԱՐՆԵՐ

Այսօր Եվրամիության ու Ավստրիական զարգացման գործակալության համաֆինանսավորմամբ Շիրակի մարզի Ազատան համայնքում բացվել է «Մաքի» տոհմային ոչխարաբուծության գենետիկ կենտրոն, որի նպատակը մաքրացեղ ոչխարների բուծումը, բազմացումն ու արհեստական սերմնավորումն է։ Ծրագիրն իրականացվել է «ԵՄ կանաչ գյուղատնտեսության նախաձեռնություն Հայաստանում» ծրագրի ՄԱԶԾ բաղադրիչի շրջանակներում։

Նորաբաց գենետիկ կենտրոնն արդեն իսկ ստացել է մաքրացեղ կենդանիներ, ինչպես նաև բոլոր անհրաժեշտ սարքավորումներն արհեստական սերմնավորման, հղիության հաստատման և որոշ հիվանդությունների ախտորոշման համար։ Այն նաև կիրականացնի ախտորոշիչ և անասնաբուժական ծառայություններ։

Ազատան համայնքի նախկին ղեկավար Վարդան Իկիլիկյանը, որն այժմ Ախուրյան խոշորացված համայնքի ղեկավարի տեղակալն է, կոորդինացնում է գյուղատնտեսական ոլորտը, մեզ հետ զրույցում իր մտահոգությունը հայտնեց՝ ոչխարաբուծության զարգացման համար ընտրված տեղանքի վերաբերյալ։

«Եթե ոչխարաբուծությունը պիտի  զարգացնեն մսուրային պայմաններում, դա ոչինչ չի տա, իմաստ չունի, տնտեսապես անարդյունավետ է։ Արդյունավետ կլինի, եթե ոչխարն արոտ դուրս գա։ Կոնկրետ Ազատանում չունենք արոտավայր, ոչխարաբուծությունը պիտի զարգացվի նպատակահարմար վայրերում, օրինակ՝ Ախուրյանի բարձրադիր գյուղերում, Բասենի, Ջրառատի, Քեթիի, Փոքր Քեթիի տարածքում, Ամասիայի, Աշոցքի տարածքում, Արթիկի տարածաշրջանի վերևի գյուղերում։ Ոչխարը եթե ոչ 12 ամիս, ապա 11 ամիս արոտ է դուրս գալիս, թեկուզ ձյան տակից ինքը գտնում, արածում է։

Եթե այդ ցեղատեսակի ոչխարները մեր գոտում հարմարվողականություն ձեռք բերեն, իհարկե, շատ ուրախ կլինենք, բարձր մթերատվությամբ կենդանիներ են, բայց առանց արոտի ոչխարաբուծություն չի կարող զարգանալ։

Եթե այդ ցեղատեսակի ոչխարը մեր տեղական ոչխարի նման չպիտի կարողանա գնալ  հեռագնա արոտ ու մնա մսուրային պայմաններում, ոչինչ չի տա։ Եթե այստեղ մերձարևադարձային կուլտուրա կամ միրգ բերես, աճեցնես, հնարավոր չէ, որ խնձորի, տանձի կամ սալորի նման համարավողականություն ձեռք բերի։ Նույնն էլ կենդանական աշխարհն է»,-ասաց Վարդան Իկիլիկյանը։

Նրա  փաստմամբ, ոչխարից ստացվող ամենամեծ եկամուտը բուրդն է։

«Բուրդը նախկինում՝ խորհրդային ժամանակաշրջանում և հետխորհրդային որոշ ժամանակաշրջանում վալյուտա բերող ապրանք էր, կոլտնտեսության ժամանակ 20-25 ռուբլի էր, հիմնականում աղջիկների օժիտի համար էին գնում։ 15 ռուբլի չլվացրած բուրդն էր, իսկ հիմա բուրդը խուզում են, որ անասունները չքորվեն, խուզած բուրդն էլ  տանում, թափում են․ տանող չկա, վերամշակող չկա, կաշվի վերամշակություն չկա, հազարից մեկը ոչխարի կաթ չի կթում, հիմնականում գառներն են, որոնք մեծ եկամուտ չեն ապահովում»,-ասաց Վարդան Իկիլիկյանը։

Արմիկ Մովսիսյան