Հաշմանդամություն ունեցողների կրթության և զբաղվածության խնդիրները մնում են անլուծելի
Հասարակություն
15.12.2019 | 16:1535-ամյա Հարություն Մխիթարյանը 8 տարեկանում ծառից ընկնելու պատճառով գամվեց հաշմանդամի սայլակին: Մինչ այդ զբաղվում էր սպորտով և նպատակ ուներ աշխարհի չեմպիոն դառնալ: 90-ականների լույսումութ տարիները 9-րդ հարկում բնակվող Հարությունին զրկեցին նաև դպրոց գնալու հնարավորությունից: Դժվար էր ինտեգրվել՝ նրա առաջ շատ մարզադահլիճների դռներ փակվեցին, բայց 2015թ-ին, 21 տարեկանում, նա իր առջև հստակ նպատակ դրեց իրականացնել մանկության երազանքը, սկսեց պարապել բազկամարտ և ծանրամարտ: Միջազգային սպորտի վարպետն արդեն քանի տարի է՝ ՀՀ դրոշը բարձրացնում է Եվրոպայի և աշխարհի առաջնություններում: Այս տարի նա կրկին ոսկյա մեդալներով վերադարձավ հայրենիք՝ բազկամարտ սպորտաձևից Եվրոպայի կրկնակի մեդալակիր, ծանրամարտից՝ IBF վարկածով աշխարհի չեմպիոն։
Անուշ Ասլանյանը՝ հակառակը, անցել է ուսումնական բոլոր փուլերով․ ՆՈՒՀ, դպրոց, ԲՈՒՀ, սակայն մշտապես բախվել է միջավայրային խոչընդոտների հետ: Նա չլռեց, բարձրաձայնեց այդ խնդիրների մասին և նաև դրանց լուծման նպատակով հիմնադրեց «Հավասար իրավունքներ, հավասար հնարավորություններ» ՀԿ-ն: «Քանի որ ՀՈՒԱ կարիքներով անձանց միշտ չէ բախտ վիճակվում անցնել կյանքի կարևորագույն օղակներով, հետևաբար կրթությամբ և հմտություններով անձինք քիչ էին, մեզ օգնեցին կամավորները, որպեսզի ինտեգրում ու շփում լինի: Կարևոր մի փուլ էլ ենք հաղթահարել՝ մեզ չեն խղճում, ցուցահանդես-վաճառքներին մարդիկ նախընտրում են գնել որակյալը, ոչ թե նրա համար որ պատրաստողը հաշմանդամ է»,- ասում է Անուշը:
«Լուաստղ» ԲՀԿ-ի նախաձեռնությամբ դԵկտեմբերի 13-ին Լոռի ժամանցի կենտրոնում կայացած հաշմանդամների խնդիրներով զբաղվող Լոռու մարզային հանձնաժողովի տարեվերջյան նիստին զուգահեռ կազմակերպվեց ցուցահանդես-վաճառք և հաշվետու համերգ: Հրավիրել էին 6 մարզերի՝ Երևանի, Շիրակի, Գեղարքունիքի, Տավուշի, Արմավիրի և Լոռիի անհատ կատարողների և կազմակերպությունների՝ «Փյունիկ», «Փրկություն», «Հոգու լույս» ՀԿ-ներին, Երևանի կույրերի միավորմանը և հաշմանդամային սպորտի պարօլիմպիկ կոմիտեին: Մինչ հյուրերը ծանոթանում էին կազմակերպությունների ներկայացրած ձեռքի աշխատանքներին, բեմում մարզական ցուցադրական ելույթները ընդմիջվում էին երաժշտական կատարումներով՝ երգում ու պարում էին անգամ լսողության և տեսողության սահմանափակումներով անձինք:
Միջոցառումն իրականացվել էր ԿԳՄՍՆ-ի տրամադրած 260 հազար դրամի և Լոռու մարզպետարանի աջակցությամբ, սակայն հանձնաժողովի նախագահ Լոռու մարզպետն ու մյուս անդամները, ինչպես նաեւ քաղաքային իշխանությունների ներկայացուցիչները ներկա չէին. «Թեև առաջինն էր, բայց հասարակությունը, նաև իշխանական օղակները անտարբեր գտնվեցին: Իրազեկման մեծ արշավ կազմակերպվեց բայց կրկին մեր կողքին կանգնեցին միայն ՀԿ-ները», -ասում է միջոցառման կազմակերպիչ, հաշմանդամների խնդիրներով զբաղվող Լոռու մարզային հանձնաժողովի անդամ, «Լուսաստղ» ՀԿ-ի նախագահ Անի Գաբրիելյանը:
Նրա խոսքով՝ 15 տարվա ընթացում հանձնաժողովը բազում խնդիրներ է լուծել՝ համագործակցության կամ աջակցության շնորհիվ: Նկատելի առաջընթաց կա հաշմանդամային սպորտի բնագավառում, համընդհանուր ներառումն է հաջողվել՝ երեխան շփվում է, միջավայր է դուրս գալիս . «Արդեն առանձին կառույցների մասին չպետք է խոսենք, բազում խնդիրներ ունենք, կույրերի, խուլերի, աուտիզմ ունեցող երեխաների համար: Հնարավորինս շուտ պետք է մեր դպրոցների համար հատուկ մասնագետներ պատրաստենք: Ավելի ճիշտ կլիներ, որ դպրոցները պատրաստեին, նոր անցում կատարեին, ժամանակից շուտ էր նաև հատուկ դպրոցների վերակազմավորումը, որովհետև այդ երեխաների 70 տոկոսը դուրս մնացին հանրակրթությունից՝ անցան տնային ուսուցման և արհեստականորեն ավելի մեկուսացվեցին»:
Հանձնաժողովի քարտուղար Վալերի Ջաղինյանն էլ նշում է, որ սա աննախադեպ երևույթ էր, երբ կազմակերպությունները ոչ թե Երևան, այլ հակառակը՝ Երևանից են գալիս մարզ. «Մեր մարզն ամենաակտիվն է ՀՈՒԱ խնդիրներին արձագանքելու, լուծումներ փնտրելու ճանապարհին: Հանձնաժողովն այս տարի 9-րդ նիստն է անցկացնում, որովհետև 32 հոգանոց կազմից 16-ը ՀԿ անդամներն են, նրանք իրենց հոգսերն ու մտահոգությունները բերում են հանձնաժողով: Այս պահին ՀՈՒԱ համար երեք կարևորագույն խնդիր կա լուծելու՝ մատչելի տարածք, կրթություն, զբաղվածություն: Պետական տարբեր ծրագրեր կան, բայց անգամ նոր կառուցվող շինությունները, նաև խանութները մատչելի չեն, նրանք զրկվում են անգամ այդ օբյեկտներ մտնելու հնարավորությունից, ինչ մնաց կարողանան դիմել աշխատելու համար: Ճիշտ թեքահարթակը միայն ՀՈՒԱ-ի համար չէ, տարեցների և մայրիկների համար էլ է դա կարևոր, բիզնեսմենը պետք է մտածի, որ այդքան այցելու կամ գնորդ չկորցնի»:
«Աբրիկոտ» ՍՁՀԿ-ի հիմնական նպատակն է 30 ՀՈՒԱ անձանց ապահովել աշխատանքով, պատրաստելով թեյեր, շոկոլադ՝ փայտյա հուշանվերներային փաթեթավորմամբ: Արտադրանքհը վաճառվում է մայրաքաղաքում, քանի որ հուշանվերային մշակույթը մարզում դեռևս զարգացած չէ և մարդկանց սոցիալական վիճակը չի ներում թեյի կամ կոնֆետի համար բարձր գին վճարել: « Մեր արտադրանքը առաջիկայում դուրս կգա երկրի սահմաններից դուրս, որովհետև որակապես չի զիջում նմանատիպ ոչ մի արտադրանքի»,-ասում է «Աբրիկոտի» ղեկավար Գայանե Խաչատրյանը:
Լոռու մարզի 16 498 ՀՈՒԱ անձանցից 781-ը առաջին, 6311-ը՝ երկրորդ, 8728-ը երրորդ կարգ ունեն: Հանձնաժողովը հստակ տվյալներ չունի տեսողությունից և լսողությունից զրկված անձանց թվի մասին:
Նելլի Դավթյան