05.12.2025 | 15:22
Ֆուտզալի Հայաստանի հավաքականը հավաք կանցկացնի
ՄԻԵԴ-ը ՌԴ-ին պարտավորեցրել է Վրաստանին 253 միլիոն եվրո վճարել
Քաղաքականություն
14.10.2025 | 17:50
Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) որոշում է կայացրել Թբիլիսիի օգտին` Վրաստանն ընդդեմ Ռուսաստանի (IV) (թիվ 39611/18) գործով։ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշման համաձայն՝ Ռուսաստանը պետք է Վրաստանին վճարի ավելի քան 253 միլիոն եվրո փոխհատուցում՝ 2008 թվականի Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև հակամարտությունից հետո սահմանային գծերի խստացման հետևանքով առաջացած մարդու իրավունքների խախտումների համար։
Դատարանի տվյալներով՝ Ռուսաստանի գործողություններն ազդել են ավելի քան 29,000 մարդու վրա։ Դատարանը պարտավորեցրել է Վրաստանի կառավարությանը ստեղծել արդյունավետ մեխանիզմ՝ այդ միջոցները տուժածներին բաշխելու համար, այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը կատարի վճարումը։ Տուժածները պետք է փոխհատուցում ստանան 18 ամսվա ընթացքում՝ օգտագործելով այս մեխանիզմը։
Գործը վերաբերում է մարդու իրավունքների խախտումներին, որոնք առաջացել էին սահմանային գծերի խստացման հետևանքով 2008 թվականի Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև հակամարտությունից հետո։ Մասնավորապես, զինված հակամարտությունը հանգեցրել էր 2009 թվականին սկսված մի գործընթացի, որը հայտնի է որպես «սահմանազատում»՝ արգելապատնեշների տեղադրում, որոնք սահմանափակում էին մարդկանց ազատ տեղաշարժը վարչական սահմանային գծերով Վրաստանի կողմից վերահսկվող տարածքների և Ռուսաստանի կողմից աջակցվող Վրաստանի օկուպացված շրջանների՝ Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի միջև։
Բացի այդ, 2024 թվականի որոշմամբ՝ դատարանը Ռուսաստանի կողմից Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի բազմաթիվ խախտումներ է արձանագրել, այդ թվում՝ ուժի չափազանց կիրառում, վատ վերաբերմունք, բնակարանային, հողային և ընտանեկան հասանելիության անօրինական սահմանափակումներ, վրացերենով կրթության իրավունքի մերժում և վարչական սահմանային գծի երկայնքով առօրյա տեղաշարժի անօրինական սահմանափակումներ։
Փաստաթղթում նաև նշվում է, որ Նախարարների կոմիտեն շարունակում է վերահսկել Ռուսաստանի դեմ կայացված դատավճիռների կատարումը, չնայած այն հանգամանքին, որ Ռուսաստանը 2022 թվականից ի վեր այլևս չի հանդիսանում Կոնվենցիայի ստորագրող կողմ։
Նշվում է, որ դատարանի այսօրվա որոշումը Ռուսաստանի դեմ հաղթած գործերի տրամաբանական շարունակությունն է։
Վրաստանն ընդդեմ Ռուսաստանի (I) գործով, որը վերաբերում է Ռուսաստանից էթնիկ վրացիների արտաքսմանը, Ստրասբուրգի դատարանը պարտավորեցրել է Ռուսաստանի Դաշնությանը վճարել մինչև 10 միլիոն եվրո՝ էթնիկ վրացիների զանգվածային արտաքսման և նրանց մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների համար: Վրաստանն ընդդեմ Ռուսաստանի (II) գործով որոշումն էլ, որը վերաբերում է այսպես կոչված 2008 թվականի օգոստոսյան պատերազմին, պարտավորեցրել է Ռուսաստանի Դաշնությանը վճարել մինչև 130 միլիոն եվրո՝ պատերազմի ընթացքում և դրանից հետո Վրաստանի քաղաքացիների նկատմամբ կատարված զանգվածային խախտումների համար:
Չնայած ՌԴ-ն այլևս Եվրոպայի խորհրդի անդամ չէ, այն շարունակում է իրավաբանորեն պարտավորված լինել կատարել այս որոշումները և ենթակա է համապատասխան տուգանքների յուրաքանչյուր ուշացման օրվա համար։ Որոշումների կատարման աշխատանքները շարունակվում են Եվրոպայի խորհրդի Նախարարների կոմիտեի շրջանակում՝ Վրաստանի ակտիվ մասնակցությամբ։
Վրաստանի արդարադատության նախարարությունը շնորհակալություն է հայտնել ապացույցների հավաքագրմանը մասնակցած պետական կառույցներին և շնորհավորել «երկրի ժողովրդին այդ պատմական հաղթանակի կապակցությամբ»։
Թարգմանությունը՝ Էմմա Չոբանյանի
