15.12.2025 | 13:31
Հեյդար Ալիևի արձանին «Ստալին» գրած ընդդիմադիր ադրբեջանցի ակտիվիստը «ինքնասպան է եղել» բանտում
Սևանա լճից ջրառն սկսվել է․ ինչպես են աշխատում Սևան-Հրազդան կասկադի 7 ՀԷԿ-երը. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Տնտեսություն
07.06.2022 | 21:15
Սևանա լճից սկսվել է ոռոգման նպատակով ջրի բացթողումը։ Հունիսի 6-ի դրությամբ՝ արդեն 1 միլիոն 908 հազար խորանարդ մետր ջուր է բաց թողնվել: Այս տարի, ընդհանուր առմամբ, 170 միլիոն խորանարդ մետր ջրառ է նախատեսված։ Ջուրը, նախքան Արարատյան դաշտի մշակաբույսերին հասնելը, նախ օգտագործվում է էլեկտրաէներգիայի արտադրության համար։ Սևանա լճի ջուրը նախ անցնում է Հրազդանի ՀԷԿ-ով, ապա թափվում Մարմարիկի ջրամբար, այնուհետև հասնում Արգելի, Արզնիի, Քանաքեռի և Երևանի ՀԷԿ-եր։
2022 թվականի հունիսի 6-ի դրությամբ՝ Սևանա լիճը գտնվել է 1900 մետր 73 սանտիմետր բարձրության վրա, ինչը 18 սանտիմետրով ցածր է նախորդ տարվա նույն օրվա նիշից:
«Սևան ՀԷԿ»-ի ձկնապաշտպան կառույցը թույլ չի տալիս, որպեսզի Սևանա լճից մանրաձկները դուրս գան ՀԷԿ-եր։ ՀԷԿ-ի ջրընդունիչ կայանները, ընդհանուր առմամբ, երկուսն են․ այստեղից են ջրի հոսքը կարգավորում։ Ջրառը սկսելու համար նախապես տեղադրված կնիքը բացում են ոչ թե ՀԷԿ-ի աշխատակիցները, այլ պատասխանատու գերատեսչությունների ներկայացուցիչները։ Երբեմն էլ գալիս, ստուգում են, տեսնեն՝ արդյո՞ք աշխատակիցները չեն հանել կնիքները՝ ասում է փականագործ Գուրգեն Գուլանյանը։
Կնիքը հանելուց հետո արդեն ՀԷԿ-ի աշխատակիցները պատնեշները բարձրացնում են, որպեսզի ոռոգում իրականացվի։
ՀԷԿ-ի ստորգետնյա եռահարկ կայան հասնելու համար պետք է իջնել կա՛մ 320 աստիճան ունեցող սանդուղքով, կա՛մ վերելակով՝ 100 մետր: «Սևան ՀԷԿ»-ի պետն ասում է՝ կայանը վերազինվում է ամեն տարի։ Օրինակ, այս տարի հասցրել են փոխարինել արագության կարգավորիչը։ ՀԷԿ-ում գործում է 2 ագրեգատ, որոնցից յուրաքանչյուրն այս պահին ունի 17,5 մեգավատ հզորություն։
Հաջորդ ՀԷԿ-ը, որտեղով անցնում է Սևանա լճի ջուրը, «Հրազդան»-ն է։ Այստեղ էլեկտրաէներգիա արտադրելով՝ այն հոսում է Հրազդան գետի հունով, հասնում «Արգել», իսկ վերջում՝ «Երևանի ՀԷԿ-3»։
«Արգել ՀԷԿ»-ը Սևան-Հրազդան կասկադի երրորդ աստիճանն է։ Կայանի պետ Արթուր Ստեփանյանն ասում է՝ կայանի աշխատանքը կախված է համակարգի ռեժիմից, ջրի քանակից։ Երբ դեռ Սևանից ջրառը սկսված չէ, խողովակներն «Արգել ՀԷԿ» են բերում Աղբյուրակի ջրամբարի ջուրը։
Նախկինում Գյումուշ կոչված այս ՀԷԿ-ը մոտ 70 տարեկան է և վերազինման կարիք ունի․ ներդրումներն անում են փուլ առ փուլ՝ ֆինանսական միջոցներն են անբավարար։ ՀԷԿ-ում այժմ երկու ագրեգատ է աշխատում, մյուս երկու ագրեգատները վերանորոգման փուլում են։ ՀԷԿ-ն ամբողջ հզորությամբ գործարկելու համար ընդամենը մի քանի րոպե է անհրաժեշտ՝ վստահեցնում է կայանի պետը։
1962 թվականին շահագործման հանձնված «Երևան ՀԷԿ-1»-ը Սևան-Հրազդան կասկադի վեցերորդ աստիճանն է։ ՀԷԿ-ի կառավարման կետից հերթափոխի պետը թողարկում ու անջատում է հիդրոագրեգատները, համակարգչից հետևում է Սևան-Հրազդան կասկադի աշխատանքներին և այլն։ Այս ՀԷԿ-ում արտադրված հոսանքը չի պահեստավորվում և ամբողջ հզորությամբ՝ 44 մեգավատտ աշխատում է ձնհալի, երբեմն էլ՝ վարարման սեզոնի ժամանակ։ ՀԷԿ-ն այս պահին վերանորոգման կամ վերազինման կարիք չունի։
Չորային տարիներին, երբ Սևանա լճից ջրառը գերազանցում է թույլատրելի 170 մլն խորանարդ մետրը, ՀԷԿ-երի արտադրված լրացուցիչ էլեկտրաէներգիայի արժեքը ընկերությունը փոխանցում է բյուջե։ Օրինակ՝ այս տարի, անցյալ տարվա համար, պիտի վճարեն 211 միլիոն դրամ։ Ի դեպ, Սևան-Հրազդան կասկադի՝ Հրազդան գետի երկայնքով տեղակայված բոլոր 7 ՀԷԿ-երը միասին վերցրած ունեն 564 մեգավատտ հզորություն։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Արփի Հակոբյան
