Քաղաքականություն
17.01.2025 | 16:25
Չնայած ստանձնած պարտավորություններին՝ Ադրբեջանը իմաստալից քայլեր չի ձեռնարկել՝ ապահովելու 2023 թվականի սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղից փախած էթնիկ հայերի անվտանգ և արժանապատիվ վերադարձի իրավունքը կամ նրանց սեփականության վերականգնման իրավունքները։ Այս մասին ասվում է Human Rights Watch միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության տարեկան զեկույցում, որն ամփոփում է 2024 թվականին աշխարհում մարդու իրավունքների իրավիճակը։
«Ադրբեջանը և Հայաստանը շարունակել են բանակցությունները վերջնական խաղաղության համաձայնագրի շուրջ, թեև սահմանի երկայնքով շարունակվող լարվածությունը երբեմն վերածվում էր բախումների: Չնայած ստանձնած պարտավորություններին՝ Ադրբեջանը իմաստալից քայլեր չի ձեռնարկել՝ ապահովելու 2023 թվականի սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղից փախած էթնիկ հայերի անվտանգ և արժանապատիվ վերադարձի իրավունքը կամ նրանց սեփականության վերականգնման իրավունքները։ 2023 թվականի սեպտեմբերին ադրբեջանական ռազմական գործողությունը Լեռնային Ղարաբաղում վերականգնեց ադրբեջանական վերահսկողությունը տարածքի վրա»,- ասվում է զեկույցում։
Նշվում է նաև, որ Ադրբեջանի կառավարությունն ուժեղացրել է ճնշումները ներքին քննադատների դեմ, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ նոյեմբերին հյուրընկալեց ՄԱԿ-ի կլիմայական COP29 համաժողովը: Դրանից մի քանի ամիս առաջ, ըստ զեկույցի, իշխանությունները քաղաքական դրդապատճառներով ձերբակալել են տասնյակ անձանց, այդ թվում՝ լրագրողների, իրավապաշտպանների և ակտիվիստների:
«Նրանք շարունակել են միջամտել խոսքի, միավորումների և հավաքների ազատության իրավունքներին ու կամայականորեն կիրառել օրենքներ, որոնք կաթվածահար են արել քաղաքացիական հասարակությունը: Շարունակվել են նաև խոշտանգումները և դաժան վերաբերմունքը կալանավայրերում»,- ասվում է զեկույցում։
Նշվում է, որ երկրում փետրվարին և սեպտեմբերին տեղի ունեցած արտահերթ նախագահական և խորհրդարանական ընտրությունները չեն համապատասխանել ազատ և արդար քվեարկության չափանիշներին։ Միջազգային դիտորդները դրանք համարել են «քննադատական ձայների ճնշմամբ» և «մրցակցությունից զուրկ»:
2024 թվականի հունվարին էլ Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովը որոշել է չվավերացնել ադրբեջանական պատվիրակության հավատարմագրերը՝ պատճառաբանելով, որ կառավարությունը չի կատարել «հիմնարար պարտավորությունները», որոնք ստանձնել էր ԵԽ-ին անդամակցելիս։
Ընդգծվում է, որ Ադրբեջանի իշխանությունները 2024 թվականին ձերբակալությունների նոր ալիքում թիրախավորել են հայտնի քննադատներին՝ շարունակելով նմանատիպ բռնաճնշումները նախորդ տարիներին: Նրանք կեղծ կամ մտացածին մեղադրանքներ են ներկայացրել քաղաքական հակառակորդների, լրագրողների և քաղաքացիական հասարակության ակտիվիստների դեմ։
Զեկույցում մանրամասն ներկայացվում են ադրբեջանցի ընդդիմադիր գործիչների, լրագրողների, իրավապաշտպաների, ակտիվիստների և կառավարության այլ քննադատների ձերբակալությունների գործերը։
Թարգմանությունը՝ Էմմա Չոբանյանի
