Քաղաքականություն
19.06.2024 | 17:17
«Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդ» ՓԲԸ-ն (ԱՆԻՖ) իր գոյության ընթացքում՝ 2019-2023 թթ-ին, ծախսել է ավելի քան 6 մլրդ դրամ աշխատավարձերի և դրան հավասարեցված վճարումների, հարկերի, դուստր ընկերություններում ներդրումների համար։ Այս միջոցները դրամաշնորհների տեսքով հատկացվել են պետական բյուջեից։ Factor.am-ի հարցմանն ի պատասխան ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարությունից հայտնել են, որ, բացի այդ, ընկերության կանոնադրական կապիտալում ՀՀ կառավարության որոշմամբ ներդրվել է 4 մլրդ 734 մլն ՀՀ դրամ «Էյր Արաբիա» ընկերության հետ համատեղ հիմնված ազգային ավիափոխադրող «Հայկական ազգային ավիաուղիներ» ՓԲԸ (Ֆլայ Արնա) բաժնետոմսերի դիմաց վճարման նպատակով։ Այսինքն՝ ընդհանուր ծախսվել է ավելի քան 10 մլրդ դրամ։
Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդին հատկացված միջոցները by Factor tv
ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության պատասխանի համաձայն՝ 2024 թ-ին ֆոնդը չի ֆինանսավորվել, սակայն 1․8 մլրդ դրամ ծավալով վերջին դրամաշնորհի ստացման պայմանագիրը նախարարությունն ԱՆԻՖ-ի հետ կնքել է անցած տարեվերջին՝ 2023 թ-ի դեկտեմբերի 28-ին։
ԱՆԻՖ-ի 2023 թ-ի ֆինանսական հաշվետվությունը դեռ չի հրապարակվել։ 2022 թ-ի հաշվետվության համաձայն՝ աշխատավարձերի ֆոնդը 1․3 մլրդ դրամ է եղել։
Factor.am-ի տեղեկություններով՝ ԱՆԻՖ-ի լուծարման մասին 2024 թ-ի մայիսի 23-ին կառավարության որոշումից հետո ընկերության աշխատակիցները ծանուցումներ են ստացել օգոստոսի 1-ից աշխատանքից ազատվելու մասին։ Ընդ որում՝ եթե մինչ այդ մայիսի 15-ի դրությամբ նրանք աշխատավարձ են ստացել (վարձատրությունն Ընկերությունում կատարվել է ամսական 2 անգամ), ապա դրանից հետո, թեև շարունակում են աշխատել, սակայն չեն վարձատրվում։
Ըստ պետական գնումների էլեկտրոնային համակարգի՝ 2024 թ-ի հունվար-մայիս ամիսներին ԱՆԻՖ-ը 4 մլն դրամից ավելի գումար է ծախսել ավտոմեքենաների տեխնիկական սպասարկման ու լվացման, համացանցային, մեդիա մոնիթորինգի ծառայությունների, գրասենյակային սարքերի, գույքի պահպանման, քարթրիջների սպասարկման և այլ ծառայություններ գնելու համար։
ԱՆԻՖ-ը հիմնադրվել է 2019 թ-ին օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման, արտահանման աճի խթանման և Հայաստանում լայնածավալ նախագծերում ներդրումները համաֆինանսավորելու նպատակով։ Անցած տարիների ընթացքում այն աջակցել է ընդհանուր 10 նախագծերի։ Թե դրանցից յուրաքանչյուրն ինչ հաջողություն է ունեցել՝ առանձին թեմա է։
2024 թ-ի հունվարին դադարեցվեց ԱՆԻՖ-ի ամենախոշոր նախագիծը․ «Ֆլայ Արնա» ավիաընկերությունն այլևս թռիչքներ չի իրականացնում։ «Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդ» ՓԲԸ-ն ավիաընկերության՝ «Հայկական ազգային ավիաուղիներ» ՓԲԸ-ի 49 % բաժնետերն էր։ Ավիաընկերության պաշտոնական կայքում նշված է, որ թռիչքների դադարեցումը պայմանավորված է ընկերության կողմից իրականացվող օպերացիոն փոփոխություններով։
«Ավիաընկերությունն աշխատանքներ է տանում իր ծառայությունները հնարավորինս շուտ վերականգնելու և կրկին իր ուղևորներին սպասարկելու ուղղությամբ», – գրված է կայքում։
ԱՆԻՖ-ը լուծարելու մասին որոշումը ՀՀ կառավարությունն ընդունել է այս տարվա մայիսի 23-ի նիստում լռելյայն՝ չզեկուցվող հարցերի շարքում։ Ուշագրավ է, որ 2019-ի ապրիլի 18-ի նիստում ԱՆԻՖ-ի ստեղծման մասին հարցը զեկուցվող էր և հայտարարվել էր՝ «Որակապես նոր քայլ ենք կատարում օտարերկրյա ներդրումները աջակցելու մեխանիզմները կատարելագործելու ուղղությամբ»։ Լուծարման որոշման հիմնավորումը շատ սակավաբառ է․ միայն նշված է՝ «2024 թվականի մարտի 14-ին ՀՀ վարչապետի գլխավորությամբ կայացած՝ «Հայաստանի պետական հետաքրքրությունների ֆոնդ» ՓԲԸ-ի հաշվետվության N Վ/35-2024 արձանագրության 3-րդ կետի պահանջներով՝ Ընկերության գործունեությունը դադարեցնելու վերաբերյալ համապատասխան քայլերի ձեռնարկման վերաբերյալ»։
Մարտի 14-ի այդ քննարկման մասին վարչապետի պաշտոնական կայքում որևէ տեղեկատվություն չկա, նշված արձանագրությունն էլ որևէ տեղ չի հրապարակվել։ Հետաքրքրական է, որ դրանից 1 օր առաջ Նիկոլ Փաշինյանին է ներկայացվել «Էնթերփրայզ Արմենիա» ներդրումների աջակցման կենտրոնի (նախկինում՝ Փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոն) 2023 թ-ի գործունեության հաշվետվությունը: Վարչապետն այս կենտրոնի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահն է։ Փաստացի, թե՛ ԱՆԻՖ-ը և թե՛ «Էնթերփրայզ Արմենիան» ունեցել են միանման նպատակ՝ խթանել Հայաստանում ներդրումները։
ԱՆԻՖ-ի տնօրենների խորհրդի նախագահը, հիշեցնենք, դրա ստեղծումից՝ 2019 թ-ից, Տիգրան Ավինյանն էր, որն այդ ժամանակ զբաղեցնում էր ՀՀ փոխվարչապետի պաշտոնը (2018-2021 թթ․)։ 2022 թ. սեպտեմբերից Ավինյանը Երևանի փոխքաղաքապետն էր, քաղաքապետ ընտրվեց 2023 թ-ի հոկտեմբերի 10-ին, որից 1 ամիս անց՝ նոյեմբերի 10-ին դադարեցվեց ԱՆԻՖ-ի տնօրենների խորհրդում նրա նախագահությունը։ Պաշտոնների նման համատեղումը ուսումնասիրել էր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը, խնդրահարույց համարել և 2023-ի դեկտեմբերին վարույթ հարուցել: ԿԿՀ-ի նյութերի հիման վրա վարույթ էր հարուցվել նաև Հակակոռուպցիոն կոմիտեում (ըստ մամուլի՝ ՔՕ 277-րդ հոդվածի 1-ին մաս), որն այնուհետև ուղարկվել էր Քննչական կոմիտե։
Քննչական կոմիտեում քննվում է նաև ԱՆԻՖ-ում ենթադրյալ չարաշահումների վերաբերյալ նախաձեռնված քրեական վարույթը, որը հարուցվել էր Պետական վերահսկողական ծառայության ուսումնասիրություններից հետո, երբ պարզվել էր, որ ընկերությունը պետությունից ստացած ֆինանսական միջոցներն արդյունավետ չի օգտագործել։
Գայանե Խաչատրյան
