Թուրքիային F-16-ների վաճառքը կասկածի տակ է՝ Էրդողանի հայտարարությունից հետո, որ ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի հայտի քվեարկությունը հոկտեմբերից շուտ չի լինի
Քաղաքականություն
14.07.2023 | 23:30Այն, ինչ թվում էր՝ ավարտված է, այն է՝ ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության գործընթացը, բախվում է ավելի շատ անորոշությունների։ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը նախ անսպասելիորեն հրաժարվեց սկանդինավյան երկրի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու շուրջ առարկություններից, ինչը հաղթանակ է անդրատլանտյան դաշինքի համար։ Սակայն Շվեդիայի արագ մուտքի հույսերը մարեցին երբ Էրդողանն ասաց, որ Թուրքիայի խորհրդարանը վավերացումը կսկսի հոկտեմբերի սկզբին ամառային արձակուրդից օրենսդիրների վերադառնալուց հետո, ասվում է Al Monitor-ի անդրադարձում։
Վերլուծաբանները նշում են, որ շատ բաներ կարող են ինչ-որ պահի Էրդողանին ստիպել նահանջել, օրինակ՝ Ղուրանի հրկիզման հերթական ակցիան կամ Շվեդիայում քրդամետ բողոքի ցույցը:
«Մենք այնքան էլ մոտ չենք, որքան կարծում էինք, երբ Էրդողանն ի սկզբանե հայտարարեց, որ կանաչ լույս կտա։ Թեև Էրդողանը կանաչ լույս է վառել, այն ուղղորդում է խորհրդարան։ Նա ԱՄՆ-ին ազդանշան կտա, որ եթե F-16-ի հարցում առաջընթաց չլինի, խորհրդարանի համար կարող է ավելի դժվար լինել հաստատել Շվեդիայի անդամակցությունը դաշինքին»,- ասել է ՆԱՏՕ-ում թուրքական առաքելության մշտական ներկայացուցչի նախկին տեղակալ Ալփեր Քոսքունը:
Բայդենի վարչակազմը պնդում է, որ Թուրքիան Շվեդիայի հայտը հաստատի՝ այդ ամենը չկապելով F-16 կործանիչների հնարավոր վաճառքի հետ: Սակայն մասնավոր զրույցի ժամանակ ԱՄՆ պաշտոնյաները Թուրքիային ասել են, որ Շվեդիայի՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու ձգձգված հայտը մեծ խոչընդոտ է Կոնգրեսի կողմից տևական ժամանակ հետաձգված 20 միլիարդ դոլարի վաճառքի հաստատման համար։ Այս մասին ասում են թուրքական կառավարությանը մոտ կանգնած աղբյուրները:
Սպիտակ տունն աջակցում է վաճառքին, սակայն նրան անհրաժեշտ է աջակցությունը բարձրագույն դեմոկրատների և հանրապետականների՝ Ներկայացուցիչների պալատի և Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովների, որոնք իրավունք ունեն արգելափակել այն: Կուլիսներում վարչակազմը ձգտում էր հանգստացնել օրենսդիրներին, որոնք նշում էին, որ Շվեդիայի ընդգրկումը նախապայման է F-16-ների գործարքին իրենց աջակցության համար:
Սենատոր Բոբ Մենենդես ասել է, որ ինքը դեռ մտահոգված է Թուրքիայի վարքագծի հետ կապված, բայց եթե Բայդենի վարչակազմը կարողանա լուծել դրանք, «կարող է ճանապարհ բացել» ինքնաթիռները վաճառելու համար:
Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին քաղաքականության հարցերով հանձնաժողովի ներկայացուցիչը Al-Monitor-ին ասել է, որ Ներկայացուցիչների պալատի դեմոկրատները համարում են, որ Թուրքիայի կողմից ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության դեմ առարկությունները հետ կանչելը «զգալի քայլ առաջ է»: Բայց նրանք «դեռ մտահոգություն ունեն Հունաստանի ինքնիշխանության խախտումների, Թուրքիայի կողմից ռուսական պատժամիջոցները չկատարելու և քուրդ գործընկերների դեմ շարունակվող ագրեսիայի առնչությամբ»:
Մենենդեսը շարունակում է մնալ ամենադժվար խոչընդոտը, սակայն նա ասել է, որ կարող է որոշում կայացնել F-16-ների վերաբերյալ «հաջորդ շաբաթ»: Սա փոքր պատուհան է թողնում մինչև թուրքական խորհրդարանի՝ այս ամսվա վերջին ամառային արձակուրդի մեկնելը։ Սակայն խորհրդարանի ղեկավարությունը տեսականորեն կարող է ցանկացած պահի հրավիրել օրենսդիրներին նիստի Շվեդիայի հայտի վավերացման վերաբերյալ քվեարկության համար:
«Ես ակնկալում եմ, որ վարչակազմը կփորձի Էրդողանին մղել անհապաղ վավերացման և, միևնույն ժամանակ, կփորձի Մենենդեսին համոզել ասել այո։ Դժվարանում եմ հավատալ, որ վարչակազմը պատրաստ է հետաձգել այս գործը մինչև հոկտեմբեր։ Չափազանց շատ բաներ կարող են պատահել»,- ասել է Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախկին աշխատակից, այժմ Թուրքիայի հարցերով վերլուծաբան Ալան Մակովսկին։
Էմմա Չոբանյան