Քաղաքականություն
06.03.2023 | 23:30
Երբ Շվեդիան և Ֆինլանդիան հայտարարեցին ՆԱՏՕ-ին միանալու մտադրության մասին, շատերի կողմից դա դիտվեց որպես Ռուսաստանին հարված ու եվրոպական մտածողության փոփոխության վկայություն: Պատմականորեն երկու երկրներն էլ պարտավորվել էին չմիանալ ՆԱՏՕ-ին՝ Մոսկվային չսադրելու համար, սակայն Ուկրաինայում պատերազմը փոխեց ամեն ինչ, գրում է CNN-ի հոդվածագիր Լյուկ Մըքգին։
Նշվում է, որ և՛ Ֆինլանդիան, և՛ Շվեդիան, ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների ճնշող մեծամասնության հետ միասին, կցանկանային տեսնել, որ երկրները պաշտոնապես միանան դաշինքին հուլիսի 11-ին կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովում: Այնուամենայնիվ, սրա իրականություն դառնալու ճանապարհին կանգնած է զգալի խոչընդոտ․ Թուրքիան դեռ պետք է տա ծրագրին իր պաշտոնական «օրհնությունը»: Թուրքիան միակ երկիրը չէ, որն արգելափակում է այդ քայլը։ Հունգարիան նույնպես չի վավերացնել Սկանդինավյան երկրների հայտերը, ինչն է՛լ ավելի է պղտորում ջրերը: Սակայն այս պահին առաջնահերթություն է համարվում Թուրքիան։
Նշվում է, որ արևմտյան պաշտոնյաները գնալով ավելի հոռետեսորեն են տրամադրված, որ Թուրքիան այս հարցում տեղից կշարժվի։ Պաշտոնապես Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը դեմ է Շվեդիայի և Ֆինլանդիայի անդամակցությանը, իր պնդմամբ՝ անվտանգության նկատառումներով։
ՆԱՏՕ-ի դիվանագետները տարակարծիք են այն հարցում՝ արդյո՞ք Թուրքիան հուլիսյան գագաթնաժողովից առաջ քայլ կանի։
«Թուրք ժողովրդի համար արդյունքների հասնող ուժեղ մարդու կերպարը, որն Էրդողանը ստեղծել էր, կոտրվել է»,- ասել է Մերձավոր Արևելքի ինստիտուտի Թուրքիայի ծրագրի ներկայացուցիչ Գոնուլ Թոլը։
Նա նաև կարծիք է հայտնել, որ այլ պատճառներ կան՝ Էրդողանը չի ցանկանում վրդովվեցնել Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին:
«Ռուսաստանը տնտեսապես փրկօղակ է Թուրքիայի համար այն բանից հետո, երբ այլ երկրներ պատժամիջոցներ սահմանեցին Սիրիայում գործունեության, Ռուսաստանի հետ ռազմական համագործակցության և այլ թշնամական գործունեության համար։ Առանց ռուսական փողերի՝ Էրդողանը չէր կարողանա բարձրացնել աշխատավարձերը կամ ֆինանսական աջակցություն ցուցաբերել ուսանողներին։ Հիմա էլ նա խոստանում է զանգվածային վերակառուցում երկրաշարժից հետո։ Ուստի Ռուսաստանը դեռ գրավիչ գործընկեր է Էրդողանի համար»,- ասել է Թոլը։
Շատ արևմտյան պաշտոնյաների նման՝ Թոլը կարծում է, որ թուրքական պնդումներն այն մասին, որ Շվեդիան և Ֆինլանդիան ապաստան են տրամադրում ահաբեկիչներին, կատարյալ ծածկույթ են ապահովում Էրդողանի համար, որպեսզի քաղաքականապես անհարմար պահին չզբաղվի ՆԱՏՕ-ի հարցով:
Նշվում է, որ որոշ լավատեսներ, օրինակ՝ Շվեդիան, Ֆինլանդիան և որոշ պետություններ, որոնք սահմանակից են Ռուսաստանին կամ նախկինում ապրել են խորհրդային տարածքում, հավատում են, որ Թուրքիան, որը մեծ օգուտ է քաղում ՆԱՏՕ-ի մաս լինելուց, ի վերջո կհրաժարվի առարկություններից: Որպեսզի դա տեղի ունենա, պաշտոնյաները պահանջում են, որ Թուրքիան ավելի իրատեսական պահանջներ ներկայացնի, քան այն անձանց հանձնումը, որոնց նա համարում է ահաբեկիչներ, օրինակ՝ պատժամիջոցների վերացում կամ ԱՄՆ-ի կողմից Թուրքիային թույլ տալ՝ գնել այն կործանիչները, որոնց կարիքն ունի։
CNN-ի հետ զրուցած պաշտոնյաների շատ ավելի մեծ խումբ, այնուամենայնիվ, հոռետես է: Նրանք կարծում են, որ Էրդողանի՝ հուլիսի 11-ից առաջ իր դիրքորոշումը փոխելու շանսերը զրոյական են, և արդեն մտածում են այդ գագաթնաժողովից հետո ստեղծվելիք իրավիճակի մասին։
«Կարծում եմ, որ ավելի ու ավելի հավանական է, որ Ֆինլանդիան բաժանվի Շվեդիայից և միայնակ գնա անդամակցության»,-CNN-ին ասել է ՆԱՏՕ-ի դիվանագետներից մեկը:
ՆԱՏՕ-ի բազմաթիվ պաշտոնյաներ և դիվանագետներ CNN-ին ասել են, որ այստեղ վտանգը Թուրքիայի արգելափակումն է, որը սնուցում է Կրեմլի պատմությունը, թե Արևմուտքն ու ՆԱՏՕ-ն բաժանված են:
Լրատվամիջոցը գրում է, որ ՆԱՏՕ-ի և ավելի լայն Արևմտյան դաշինքի համար վտանգն այն է, որ եթե նրանք ընդհանրապես չկարողանան միանալ դաշինքին, Կրեմլը կարող է դա օգտագործել քարոզչական նպատակներով։ Եթե դա տեղի ունենա, նույնիսկ եթե ուկրաինական պատերազմը հանկարծ ավարտվի, բաժանված Արևմուտքի պատմությունը կշարունակի մնալ այն թմբուկը, որին կարող են հարվածել ՆԱՏՕ-ի հակառակորդները։
Էմմա Չոբանյան
