Երեխաների առևանգում՝ Կրեմլի ոճով. հետազոտություն

Ըստ Յեյլի համալսարանի զեկույցի՝ հազարավոր ուկրաինացի երեխաներ պահվում են ռուսական ճամբարներում։

Ռուսաստանում պահվում են առնվազն 6000 ուկրաինացի երեխաներ, որոնց տարել են իրենց տներից և պահել ճամբարներում, որտեղ նրանք կրթվում են ռուսամետ ոգով։ «Ամերիկայի ձայնի» փոխանցմամբ՝ այս մասին հրապարակվել է Յեյլի համալսարանի զեկույցում, հայտնում է Reuters գործակալությունը։

Ըստ հետազոտողների՝ իրական թվերը կարող են շատ ավելի բարձր լինել։

Այդ մասին է վկայում նաև Ուկրաինայի երեխաների օմբուդսմենի հրապարակած վիճակագրությունը։ Նրա խոսքով՝ շուրջ 14 հազար երեխա ապօրինի կերպով Ռուսաստան են արտաքսվել օկուպացված ուկրաինական տարածքներից, և միայն հարյուրից մի փոքր ավելին է հաջողվել հետ վերադարձնել։

Յեյլի համալսարանի զեկույցը վերաբերում է նաև ռուս ընտանիքների կողմից ուկրաինացի երեխաների անօրինական որդեգրման բազմաթիվ դեպքերին։

Հիշեցնենք, որ «Պատերազմի ժամանակ քաղաքացիական անձանց պաշտպանության մասին» Ժնևի կոնվենցիայում ասվում է, որ երեխաների արտաքսումը ռազմական գործողությունների տարածքից դեպի ագրեսոր պետության տարածք խստիվ արգելվում է: Երեխաները պետք է մարդասիրական միջանցքներով ուղղորդվեն դեպի իրենց հայրենիքի անվտանգ վայրեր կամ չեզոք երկրներ:

Յեյլի համալսարանի զեկույցում տրված թվերը սարսափեցնող են, կարծում է իրավապաշտպան Նատալյա Պելևինան։

«Սա իրականում երեխաների զանգվածային առևանգում է քաղաքական «վերակրթության» նպատակով։ Բայց ավելի կարևոր է, որ դա պարզապես հանցագործություն է՝ անչափահասների առևանգում: Իսկ ցանկացած երկրի քրեական օրենսգիրքը նման գործողությունների համար նախատեսում է խիստ պատասխանատվություն։ Ռուսաստանի քրեական օրենսգրքում կա համապատասխան հոդված. Բայց խնդիրն այն է, որ երկրում օրենքները գործում են միայն ի վերուստ հրահանգով։ Իհարկե, իշխանություններն իրենց դեմ արդարադատություն չեն փնտրելու։ Ի վերջո, նրանց իմացությամբ և հրահանգներով է ամեն ինչ տեղի ունենում»,-կարծում է իրավապաշտպանը։

Նատալյա Պելևինան նաև «կամավոր» է ուկրաինացի փախստականների կենտրոնում և տարբեր պատմություններ է լսել Ուկրաինայի կանանցից. « Զրուցակիցներիցս մեկի ընկերուհին (գտնվելով Ուկրաինայի օկուպացված տարածքում) ինչ-ինչ պատճառներով համաձայնել է իր որդուն ուղարկել ռուսական ճամբար, բայց չի կարող որևէ տեղեկություն ստանալ նրա մասին: Սա արդյոք առևանգում չէ՞։ Եվ այս ընտանիքի ճակատագիրը բացառություն չէ»։

Իրավապաշտպանը նաև նշեց, հակված է հավատալ Յեյլի համալսարանի հետազոտողների տվյալներին։ Եվ հայտնի չէ, թե այդ երեխաները ինչ հոգեվիճակում կլինեն. «Երեխաները չափազանց ընկալունակ են: Այո, միգուցե նրանց նկատմամբ ֆիզիկական բռնություն չի կիրառվել, չնայած՝ ո՞վ գիտի։ Բայց ի՞նչ կլինի նրանց հետ հոգեբանական ազդեցության առումով»։

Ակնհայտորեն, պետք է պարզել այդ ճամբարներում տեղի ունեցածի բոլոր մանրամասներն ու նրբությունները, ընդգծել է Նատալյա Պելևինան:

Անհնար է դատել տեղի ունեցողի իրական մասշտաբները, քանի որ այս հարցի վերաբերյալ բոլոր տվյալները փակ են, «Ամերիկայի Ձայն»-ի ռուսական ծառայությանը տված հարցազրույցում նշել է Քաղաքացիական աջակցության կոմիտեի նախագահ, միջազգային մրցանակների դափնեկիր Սվետլանա Գաննուշկինան։ Միաժամանակ, ըստ նրա, խնդիրը բազմակողմանի է։

«Բացի այն, որ մենք ուղղակիորեն բախվում ենք այս երևույթի հետ, երբ մարդիկ դիմում են մեզ օգնության համար, կան նաև պաշտոնյաների հայտարարություններ այս թեմայով։ Օրինակ, Ռուսաստանի Դաշնության Նախագահին առընթեր մարդու իրավունքների լիազոր Մարիա Լվովա-Բելովան խոսեց առնվազն 150 երեխաների մասին, որոնք տեղափոխվել են Ռուսաստան և ուղարկվել խնամատար ընտանիքներ։ Խոսքը վերաբերում էր միայն մեկ խմբի, որը հայտնվել էր հանրության ուշադրության գոտում։ Բայց ակնհայտորեն սա միայն այսբերգի գագաթն է։ Բացի այդ, այն արդեն սկսել է նմանվել ինչ-որ բիզնեսի»,- շարունակեց Սվետլանա Գաննուշկինան. «Մեզ մոտեցավ մի կին, որն ուներ երեք երեխա և երկու որդեգրված երեխա։ Եվ երբ ես սկսեցի հարցնել նրան որդեգրման իրավական հիմքերի մասին, նա միայն ասաց, որ «Դոնեցկի Հանրապետության» և Մոսկվայի շրջանի միջև կա որոշակի պայմանավորվածություն երեխաներին խնամատար ընտանիքներին փոխանցելու վերաբերյալ…»:

Այն, ինչ տեղի է ունենում Ռուսաստանում ուկրաինացի երեխաների որդեգրման շուրջ, ընդհանուր առմամբ, ամբողջովին փակ է, ասում է Քաղաքացիական աջակցության կոմիտեի նախագահը. «Մենք ընդհանրապես չգիտենք, թե քանի այդպիսի երեխա կա։ Անհայտ կորած երեխաներին փնտրող հարազատների և ծնողների համապատասխան տվյալների բազա չկա։ Ինձ թվում է, որ շատ կարևոր կլիներ ՄԱԿ-ի որոշ կառույցների միջոցով այս խնդրի շուրջ կապ հաստատել և համակարգել։ Ի դեպ, այս մասին զրուցել ենք Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Դունյա Միյատովիչի հետ։ Բայց մինչ օրս մեծ փոփոխություն չի եղել»:

Ինչպես ավելի վաղ ասել էր ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գործակալության ղեկավար Ֆիլիպո Գրանդին, Մոսկվան կոպտորեն խախտում է ռազմական գործողությունների ժամանակ երեխաների պաշտպանության հիմնարար սկզբունքները՝ ուկրաինացի երեխաներին ռուսական անձնագրեր տալով և նրանց ռուս ընտանիքներին որդեգրման տալով։

Սվետլանա Գաննուշկինան, որին իշխանությունները ընդգրկել են «օտարերկրյա գործակալների» ռեգիստրում, խոստովանել է, որ Ռուսաստանում գնալով ավելի դժվար է դառնում իրավապաշտպան գործունեությամբ զբաղվելը։

«Բոլոր հայտնի ՀԿ-ներն արդեն փակվել են։ Մեր կազմակերպությունը մեծ ճնշման տակ է։ Մեզ սպասվում են հսկայական տուգանքներ. Քաղաքացիական հասարակության լիակատար ոչնչացման միտումն ակնհայտ է, բայց մենք դեռ շարունակում ենք գործել»,- եզրափակեց նա։