ԵԽ մարդու իրավունքների հանձնակատարը կարևորել է ռազմագերիների ազատ արձակումը․ Դունյա Միյատովիչի հուշագիրը

Լուրեր

14.12.2024 | 18:52
Կամային հաղթանակ Դանիայի նկատմամբ. ֆուտզալի Հայաստանի ազգային հավաքականի հաջող մեկնարկը ԵՎՐՈ 2026-ի որակավորման հիմնական փուլում
14.12.2024 | 18:16
ՆԳ նախարարը Ոստիկանության անձնակազմի հետ օպերատիվ խորհրդակցություն է անցկացրել
14.12.2024 | 17:43
Հաստատվել է ՖԻՖԱ Աշխարհի 2026 թվականի առաջնության որակավորման փուլի խաղացանկը
14.12.2024 | 17:18
Երևանի 4 վարչական շրջանում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
14.12.2024 | 16:44
Անդրանիկ Հովհաննիսյանն իր հավատարմագրերն է հանձնել Վիեննայում ՄԱԿ-ի գրասենյակի գլխավոր տնօրենին
14.12.2024 | 16:15
Վրաստանի նախագահ է ընտրվել ազգային հավաքականի նախկին ֆուտբոլիստ Միխայիլ Կավելաշվիլին
14.12.2024 | 15:55
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի
14.12.2024 | 15:31
Ավազակային հարձակում, սպանություն և սպանության փորձ կատարած ոստիկանության գնդապետը ցմահ ազատազրկվեց. Գլխավոր դատախազություն
14.12.2024 | 15:01
Բետիսն առաջընթաց է Թիկնիզյանի համար․ Գուրենկո
14.12.2024 | 14:42
Թողարկվելու է մաեստրո Տիգրան Մանսուրյանի կինոերաժշտության ալբոմը
14.12.2024 | 14:18
Ռուսաստանում արգելափակվել է Viber-ը
14.12.2024 | 13:57
Պետության կողմից փոխհատուցվող արտամարմնային բեղմնավորման ծրագրին այս տարի ավելի քան 6300 շահառու է դիմել
14.12.2024 | 13:33
Առողջության համապարփակ ապահովագրությունը ներդրվելու է․ Անահիտ Ավանեսյան
14.12.2024 | 13:14
Զինված ուժերում իրավունքների պաշտպանության հետ կապված հարցերն իմ ամենօրյա ուշադրության ներքո են. ՄԻՊ
14.12.2024 | 12:52
NYMEX. Թանկարժեք մետաղների գները նվազել են
Բոլորը

Արցախի դեմ Ադրբեջանի սանձազերծած պատերազմին վերջ դրած եռակողմ հայտարարության ստորագրումից մեկ տարի անց Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Դունյա Միյատովիչը հուշագիր է հրապարակել, որում անդրադարձ է կատարվում հակամարտության մարդասիրական հետևանքներին և մարդու իրավունքների վիճակին։ Այն ձևակերպում է ութ առաջարկություն՝ մարդու իրավունքների հրատապ պաշտպանության համար, տեղեկանում ենք Եվրոպայի խորհրդի պաշտոնական կայքից։

Հանձնակատարը նշում է, որ հակամարտությունից տուժած տարածքներ մուտքը շատ սահմանափակ է մնում հումանիտար օգնություն տրամադրող կազմակերպությունների, ինչպես նաև մարդու իրավունքների մոնիթորինգի առաքելությունների համար, և որ նման առաքելությունների գործունեությունն ավելի ու ավելի շատ է խոչընդոտվում:

Նրա կարծիքով՝ հակամարտությունից տուժած բոլոր տարածքների հասանելիության հարցը պետք է լուծվի առաջնահերթության կարգով։ Հանձնակատարը կոչ է անում բոլոր պատկան մարմիններին՝ մշակել մուտքի արդյունավետ և ճկուն եղանակներ, որոնք հնարավորություն կտան մարդասիրական և մարդու իրավունքների դերակատարներին օգնության ձեռք մեկնել բոլոր նրանց, ովքեր հրատապ մարդասիրական օգնության և մարդու իրավունքների պաշտպանության կարիք ունեն:

2020 թվականի ռազմական գործողությունների բռնկումը ստիպել է տեղահանվել տասնյակ հազարավոր մարդկանց, ովքեր բնակվում էին հակամարտության գոտում կամ դրա մոտակայքում, ի լրումն այն մարդկանց, ովքեր տեղահանվել էին 1990-ականների հակամարտությունից հետո:

«Յուրաքանչյուր ոք, ով տեղահանվել է հակամարտությունից և ներկայումս բնակվում է Հայաստանում կամ Ադրբեջանում, այդ թվում՝ հակամարտությունից տուժած տարածքներում, չպետք է ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն ստիպված լինի վերադառնալ նախկին տները», – ասել է հանձնակատարը։

Նա շեշտել է, որ վերադարձը պետք է լինի կամավոր և պետք է իրականացվի ապահով և արժանապատիվ պայմաններում։ Վերադառնալ ցանկացողներին պետք է տրամադրվի հավաստի տեղեկատվություն՝ իրազեկված որոշում կայացնելու համար:

Հանձնակատարը նաև տեղյակ է տարածաշրջանում ականներով և պատերազմից հետո մնացած պայթուցիկներով աղտոտվածության բարձր մակարդակի մասին և ցավում է, որ ռազմական գործողությունների դադարեցումից ի վեր ականների պայթյունի հետևանքով զոհվել կամ լրջորեն վիրավորվել են բազմաթիվ մարդիկ, այդ թվում՝ քաղաքացիական անձինք: Նա կողմերին կոչ է անում համագործակցել և ներգրավվել տվյալների անհրաժեշտ փոխանակմամբ՝ ականազերծման գործընթացը հեշտացնելու համար։

Հանձնակատարը նշում է, որ ռազմագերիների, մասնավորապես՝ Ադրբեջանում գտնվող հայ ռազմագերիների հարցը վիճելի է և սրում է առանց այն էլ լարված հարաբերությունները երկու երկրների միջև։ Հետևաբար, հրամայական է՝ ապահովել, որ դեռևս գերության մեջ բոլոր գտնվողները ստանան միջազգային մարդասիրական և մարդու իրավունքների օրենսդրությամբ երաշխավորված պաշտպանությունը, ինչպես նաև դյուրացվի նրանց ազատ արձակումն ու վերադարձը:

«Բազմաթիվ ընտանիքներ դեռ կրում են հակամարտության ծանրությունը, հատկապես նրանք, ովքեր կորցրել են ընտանիքի անդամին կամ ում հարազատներն անհետ կորած են: Հետևաբար, անհրաժեշտ է առաջնահերթություն տալ անհետ կորածների ընտանիքների կարիքներին, նրանց իրավական և գործնական կարիքներին, ինչպես նաև ճշմարտությունն իմանալու իրավունքին՝ որոշումներ կայացնելիս և այս խնդրին առնչվող բոլոր գործողությունները կատարելիս»,- ասել է հանձնակատարը:

Այս առումով երկու կողմերի հետ ավելի շատ ներգրավվածության կարիք կա՝ երկխոսությունը խթանելու, միասնական տվյալների բազա ստեղծելու և զոհվածների աճյունների հայտնաբերման ու նույնականացման հնարավորությունները մեծացնելու համար:

Բացի այդ, հանձնակատարը ստացել է արժանահավատ զեկույցներ հասարակական կազմակերպություններից և տուժածներից ու նրանց ընտանիքներից՝ միջազգային մարդասիրական իրավունքի խախտման, ինչպես նաև հակամարտող կողմերի կողմից մարդու իրավունքների լուրջ խախտումների մասին: Հանձնակատարն ընդգծում է, որ պետությունները, միջազգային մարդասիրական իրավունքի և Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի համաձայն, իրավական պարտավորություն ունեն՝ պատասխանատվության ենթարկել պատերազմական հանցագործությունների և մարդու իրավունքների լուրջ խախտումների համար պատասխանատուներին:

Ավելին, հանձնակատարը հատկապես անհանգստացած է բնակեցված տարածքների անկանոն գնդակոծությունների մասին հաղորդումներով, որոնք հանգեցրել են քաղաքացիական անձանց շարքում զոհերի և լուրջ վնասվածքների: Նա կոչ է անում Հայաստանին և Ադրբեջանին՝ հրաժարվել կասետային զինամթերքի օգտագործումից և ապահովել միջազգային մարդասիրական իրավունքի խախտումների արդյունավետ հետաքննություն, ինչպիսիք են չկանոնակարգված և/կամ անհամաչափ հարձակումները, բացահայտել և պատասխանատվության ենթարկել մեղավորներին և ապահովել համարժեք և արդյունավետ փոխհատուցում զոհերի ընտանիքներին։

Հանձնակատարը նաև նկատում է, որ երկու երկրներում էլ հանրային քննարկումներում ավելի ու ավելի են նշանավորվում «թունավոր, թշնամական, անհանդուրժող և անհարգալից» հայտարարությունները:

«Մշտական ագրեսիվ հռետորաբանությունը կամ մյուս կողմին նշելու համար «թշնամի» բառի օգտագործումը միայն նպաստում է բաժանարար գծի տարբեր կողմերում ապրող մարդկանց միջև թշնամության հավերժացմանը»,- ավելացրել է հանձնակատարը:

Տաթև Ֆռանգյան