Մենք փոքր երկիր ենք, բայց մենք լայն և համաշխարհային ցանց ունեցող ազգ ենք, ինչը մեզ մեծ է դարձնում. Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցը ԱՄԷ «Gulf News» թերթին

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցը ԱՄԷ «Gulf News» թերթին

«2018 թվականին Հայաստանի խաղաղ ժողովրդավարական հեղափոխության ալիքի վրա գալով իշխանության՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունն իր գործունեության առաջին 100 օրում մի շարք նշանակալի հանգրվանների է հասել, և այժմ խորը հիմքեր է դնում ապագայի համար:

12 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ավելի շատ հայեր վերադառնում են հայրենիք, քան հեռանում երկրից, և տնտեսական աճն այժմ կայուն ընթացքի մեջ է: Ստորև վարչապետ Փաշինյանը ներկայացնում է՝ ինչպես է իր երկիրը պատրաստում քաղաքականից տնտեսական հեղափոխություն անցում կատարելուն:

Խաղաղ հեղափոխությունից հետո 2018 թվականի մայիսին ընտրվելով վարչապետ՝ Դուք մարմնավորեցիք Հայաստանի համար նոր ժամանակաշրջան կերտողի կերպարը: Ո՞րն է Հայաստանի հեղափոխության և դրա խաղաղ ժողովրդավարական անցման ամենամեծ նշանակությունը:

Մեր հեղափոխությունը ծնվեց ժողովրդավարական փոխակերպումների ակնկալիքով ձեւավորված հանրային մեծ պահանջարկի արդյունքում: Դա բացառապես ներհայաստանյան երևույթ էր և աշխարհաքաղաքական հետևանքներ չունեցավ: Այնուամենայնիվ, ես նկատի չունեմ, որ ժողովրդավարությունը որևէ ազդեցություն չի ունեցել մեր արտաքին քաղաքականության վրա. կասկած չկա, որ այն ամրապնդեց Հայաստանի դիրքերը միջազգային ասպարեզում և հարստացրեց մեր արտաքին քաղաքականությունը կարևոր արժեքներով, սկզբունքներով և շահերով:

Հեղափոխությունը կատարվել է հայ ժողովրդի կողմից՝ որպես կոռուպցիան, լիազորությունների չարաշահումը, տնտեսական և քաղաքական մենաշնորհները, ընտրակեղծիքներն ու քաղաքական մանիպուլյացիաները մերժելու իր կամքի դրսևորում: Ուստի, պաշտոնավարման առաջին իսկ օրվանից Հայաստանի նոր կառավարությունը ձեռնամուխ եղավ խորքային բարեփոխումների իրականացմանը` լուծելու համար այն խնդիրները, որոնք մեր ժողովրդին փողոց էին դուրս բերել և զանգվածային բողոքներ հարուցել Հայաստանում: Արդյունքում, այսօր Հայաստանը գտնվում է շատ ավելի լավ վիճակում առևտրի և տնտեսական համագործակցության համար, քանի որ մեր կառավարությունն զգալի առաջընթաց է արձանագրել կոռուպցիայի դեմ պայքարում, ինչպես նաեւ օրենքի գերակայության ամրապնդման, բիզնեսի և օտարերկրյա ներդրումների ներգրավման համար նպաստավոր պայմաններ ստեղծելու առումով:

Վստահ եմ, որ հեղափոխության ձևավորած բարեփոխումների օրակարգը նոր հեռանկարներ և հնարավորություններ կընձեռի մեր գործընկերների, այդ թվում՝ մեր տարածաշրջանի երկրների հետ համագործակցության համար:

Մենք փոքր երկիր ենք, բայց մենք լայն և համաշխարհային ցանց ունեցող ազգ ենք, ինչը մեզ մեծ է դարձնում

Օժտված լինելով աննախադեպ լեգիտիմությամբ՝ Հայաստանի կառավարությունը վերակազմավորվեց. մի քանի նախարարություններ լուծարվեցին: Ինչո՞ւ լուծարվեցին այդ նախարարությունները, և ինչպե՞ս է այս նոր կառավարությունը պայքարելու կոռուպցիայի դեմ:

Նախարարությունների թիվը կրճատելու մեր որոշման համար կային պարզ պատճառներ: Մեր բարեփոխումների օրակարգի նպատակներից է պետական կառավարման օպտիմալացումը և ավելի արդյունավետ պետական հաստատությունների ստեղծումը: Նախարարությունների թվի կրճատումը կօգնի մեզ հասնել այդ նպատակին և բարձրացնել կառավարման արդյունավետությունը:

Ձեր մանդատի անկյունաքարն այն է, որ Հայաստանը քաղաքական հեղափոխությունից անցում կատարի դեպի տնտեսական հեղափոխություն: Ո՞րն է ձեր տնտեսական զարգացման ռազմավարությունը, և ինչպե՞ս են այնպիսի առանցքային ոլորտներ, ինչպիսիք են բարձր տեխնոլոգիաները, էներգետիկան և զբոսաշրջությունը, նպաստելու հետհեղափոխական Հայաստանում աճի արձանագրմանը:

Ես կարծում եմ, որ մեր բարեփոխումները երկարաժամկետ և ռազմավարական են: Հետևաբար, տնտեսական հեղափոխությունը երկարատև ազդեցություն կունենա երկրի տնտեսական զարգացման և մարդկանց կյանքի վրա: Միևնույն ժամանակ թույլ տվեք Ձեզ հետ կիսվել արդեն իսկ արձանագրված որոշ արդյունքներով: 2018 թվականին մենք արձանագրել ենք 5.2 տոկոս տնտեսական աճ և պահպանել ենք չափավոր գնաճի մակարդակը: Սրանք շատ դրական արդյունքներ են հեղափոխություն տեսած տարվա համար: Մենք ունենք արտահանման 9 տոկոս աճ: Այս տարի դրական դինամիկան շարունակվում է՝ տարվա առաջին կիսամյակում արձանագրված 6,5 տոկոս աճով: 2019 թվականի օգոստոսին «Մուդիզ»-ը բարձրացրեց Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը Ba3-ի: Այս արդյունքները խոստումնալից են. այնուամենայնիվ, պետք է շատ ավելին անել:

Հայաստանը հիանալի հնարավորություններ է ընձեռում ներդրողներին՝ այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են տեղեկատվական տեխնոլոգիաները, զբոսաշրջությունը, գյուղատնտեսությունը, արտադրությունը, էներգետիկան և մի շարք այլ ոլորտներում:

Մեր կառավարությունն իրականացնում է բաց դռների քաղաքականություն օտարերկրյա ներդրումների նկատմամբ՝ ապահովելով գույքի եւ սեփականության լիարժեք պաշտպանություն: Օտարերկրյա ներդրողները կարող են ազատ, անարգել մուտք գործել ցանկացած ոլորտ և աշխարհագրական վայր երկրի ներսում, առանց սահմանափակումների անձնակազմ հավաքագրել, օգտվել շահույթի անվճար և անսահմանափակ վերադարձման իրավունքից, իրականացնել արժույթի անսահմանափակ փոխանակում շուկայական փոխարժեքով և ունենալ ազգայնացումից պաշտպանող երաշխիքներ:

Օտարերկրյա ներդրողներին պաշտպանող հնգամյա դրույթը, որը պաշտպանում է նրանց ներդրումներին վերաբերող օրենսդրական փոփոխություններից, նույնպես մեր արտաքին ներդրումների շրջանակի մի մասն է հանդիսանում: Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների առումով, Հայաստանը ներդրումների խթանման և պաշտպանության մասին երկկողմ համաձայնագրեր ունի 43 երկրների հետ, ներառյալ՝ Միացյալ Նահանգները:

Հայաստանը Ներդրումային վեճերի կարգավորման միջազգային կենտրոնի անդամ է: Մենք 46 երկրի հետ կրկնակի հարկումը բացառելու և հարկերից խուսափելու կանխարգելման վերաբերյալ համապատասխան համաձայնագրեր ունենք: Սա նշանակում է, որ ներդրողներին տրվում են մի շարք երաշխիքներ, մասնավորապես՝ համահավասար վերաբերմունք (ազգային ռեժիմ ներդրողների համար), պաշտպանություն սեփականազրկումից, միջոցների ազատ փոխանցում և լիարժեք պաշտպանություն ու անվտանգություն:

Համաշխարհային բանկի տվյալներով՝ գործարարությամբ զբաղվելու դյուրինության առումով Հայաստանը 190 երկրի շարքում զբաղեցնում է 41-րդ տեղը: Բիզնես սկսելու դյուրինության առումով՝ Հայաստանը աշխարհում 8-րդն է, իսկ գույքը գրանցելու առումով՝ 14-րդը: Տնտեսական ազատության ինդեքսի համաձայն՝ Հայաստանը 47-րդ ամենաազատ տնտեսությունն է աշխարհում: Մենք շարունակում ենք խորը և համապարփակ բարեփոխումներ իրականացնել` բարելավելու մեր բիզնես միջավայրը:

Կառավարությունն աշխատում է օրենսդրական բարեփոխումների ուղղությամբ՝ առավել բարենպաստ առևտրային ռեժիմ սահմանելու, օտարերկրյա ներդրողներին համապատասխան երաշխիքներ տրամադրելու, ինչպես նաև վեճերի կարգավորման արդյունավետ մեխանիզմներ ներդնելու համար: Ներկայում մենք աշխատանքներ ենք տանում հնարավորությունների ընդլայնման և պետություն-մասնավոր հատված գործընկերության համար հստակ իրավական դաշտ սահմանելու ուղղությամբ:

«Հայաստանը դեպի ծով ելք չունեցող փոքր մայրցամաքային երկիր է» – այս նկարագրությունը Դուք կարող եք գտնել բազմաթիվ գրքերում և հոդվածներում:

Համաձայն եմ, մենք փոքր երկիր ենք: Բայց մենք լայն և համաշխարհային ցանց ունեցող ազգ ենք, ինչը մեզ մեծ է դարձնում: Հայաստանն իր աշխարհագրական դիրքով կամրջում է մշակույթներն ու տնտեսությունները: Ոմանք կարող են պնդել, թե Հայաստանը փոքր շուկա ունի, բայց ես այստեղ եմ այդ տեսակետը վիճարկելու համար: Հայաստանը մաս է կազմում Եվրասիական տնտեսական միության շուկայի, որն ունի ավելի քան 180 միլիոն սպառող: Հայ արտադրողներն օգտվում են GSP+ արտոնյալ ռեժիմից՝ Եվրամիության հետ եւ GSP ռեժիմից՝ ԱՄՆ-ի և մի շարք այլ երկրների հետ:

Հայաստանը նաև խորացնում է համագործակցությունը Եվրամիության հետ՝ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի միջոցով: Այս հավակնոտ համաձայնագիրը նախատեսում է, որ Հայաստանն ու ԵՄ-ն համատեղ աշխատեն ի նպաստ ՀՀ քաղաքացիների՝ ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների ամրապնդման, աշխատատեղերի և բիզնես հնարավորությունների ստեղծման, առավել արդար խաղի կանոնների, ավելի մեծ ապահովության, ավելի մաքուր միջավայրի, ինչպես նաև ավելի որակյալ կրթության և հետազոտությունների իրականացման համար:

Այսօր ԱՄԷ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունները կարևոր տեղ են գրավում մեր արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունների շարքում

Վարչապետի պաշտոնում Ձեր առաջին 100 օրվա ամենակարևոր արդյունքներից մեկն այն էր, որ ավելի շատ մարդիկ սկսեցին գալ Հայաստան: Ինչպիսի՞ն է արտագաղթի կանխարգելմանն ուղղված Ձեր նոր տնտեսական քաղաքականությունը:

Հարկ է նշել, որ ավելի քան 12 տարվա ընթացքում առաջին անգամ ժամանումների թիվը գերազանցել է մեկնումներինը. 2018 թվականին ունեցանք 15,313 դրական հաշվեկշիռ: Արտագաղթը նվազել է՝ համապատասխան ցուցանիշն այս տարի բարելավվել է 32 անգամ 2015 թվականի համեմատ: Մինչդեռ այս տարվա առաջին վեց ամիսների ընթացքում մենք ունենք մինուս 2.334 հաշվեկշիռ: Մեր նպատակն է կանխել արտագաղթը և խթանել ներգաղթը:

Անցյալի փորձը ցույց է տալիս, որ ներգաղթն աճում է, երբ երկրում տնտեսությունը զարգանում է, և ստեղծվում են նոր աշխատատեղեր: Խորհրդային ժամանակաշրջանում այդպես էր: Համոզված եմ, որ մեր կառավարության քաղաքականությունը և տնտեսական հեղափոխությունը կխթանեն ներգաղթը: Մեր խնդիրն է՝ ապահովել քաղաքացիների աշխատելու և ստեղծագործելու համար անհրաժեշտ պայմաններ, և մենք վճռական ենք այդ գործում:

Ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ հատկապես հենց հիմա ԱՄԷ ներդրողները պետք է գան Հայաստան:

Մենք ուրախ կլինենք տեսնել ավելի շատ ԱՄԷ ներդրողներ Հայաստանում, և, հետևաբար, մենք պատրաստ ենք քննարկել տարբեր ոլորտներում ներդրումային հնարավորությունները: Ես արդեն նշել եմ Հայաստանի կառավարության առաջարկած պայմանները, հատկապես ներդրողների մասով: Մենք կարող ենք մեր գործընկերների հետ արդյունավետ համատեղ ներդրումներ կատարել առաջատար տեխնոլոգիաների, գյուղատնտեսության, արդյունաբերության և այլ ոլորտներում, և ես այժմ կոչ եմ անում ԱՄԷ ներդրողներին՝ ուսումնասիրել Հայաստանի կողմից առաջարկվող տնտեսական հնարավորություններն ու պայմանները: Հայաստանը կարող է նաև ԱՄԷ համար կամուրջ հանդիսանալ դեպի ԵԱՏՄ շուկա:

1998 թվականի դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումից ի վեր մենք զարգացնում ենք արդյունավետ և համապարփակ գործընկերություն ԱՄԷ-ի հետ: Այսօր ԱՄԷ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունները կարևոր տեղ են գրավում մեր արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունների շարքում: Հայ-էմիրաթական համագործակցությունը նոր թափ ստացավ մայիսին Երևանում կայացած Հայաստան-ԱՄԷ միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովի առաջին նիստից հետո: Այն արդյունավետ հարթակ է երկկողմ համագործակցության զարգացման և ընդլայնման հնարավորությունների և հեռանկարների վերաբերյալ տեսակետներ փոխանակելու և տնտեսության տարբեր ոլորտներում իրավական դաշտն ընդլայնելու համար:

Համատեղ հանձնաժողովի աշխատանքների շոշափելի արդյունքներից կարելի է առանձնացնել Աբու Դաբիի «Մասդար» ընկերության և Հայաստանի ազգային հետաքրքրությունների հիմնադրամի միջև վերականգնվող էներգետիկայի ոլորտում համագործակցության հուշագրի ստորագրումը, ինչպես նաև ՀՀ Կենտրոնական բանկի և Աբու Դաբիի Գլոբալ Շուկայի միջև փոխըմբռնման հուշագիրը:

Մենք հավատում ենք, որ միջկառավարական համատեղ հանձնաժողովը կարևոր գործիք է համաձայնագրերի արդյունավետ իրականացման, երկու երկրների միջև տնտեսական կապերի ակտիվացման, այդ թվում` B2B և B2G ձևաչափերով գործարար համաժողովների, երկկողմ գործարար այցելությունների համար՝ ի լրումն տարբեր ցուցահանդեսներում փոխադարձ մասնակցություն:

Մենք իսկապես բարձր ենք գնահատում երկու երկրների միջև առևտրաշրջանառության վերջին դրական միտումները: ԱՄԷ-ն հուսալի գործընկեր է մեզ համար առևտրի և ներդրումների ոլորտներում, ինչպես նաև կարևոր հանգույց է Պարսից ծոցի տարածաշրջանի և ասիական երկրների շուկաների հասանելիության առումով:

Միևնույն ժամանակ, համագործակցության հսկայական ներուժ կա գյուղատնտեսության, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների, քիմիական արդյունաբերության, անշարժ գույքի և հանքարդյունաբերության ոլորտներում, որոնցից ոչ մեկը դեռևս պատշաճ կերպով չի օգտագործվում:

Մենք ողջունում ենք ԱՄԷ գործարարների կողմից Հայաստանի տնտեսության մեջ իրականացված բազմաոլորտ ներդրումները և պատրաստ ենք տրամադրել բոլոր անհրաժեշտ հնարավորությունները Հայաստանում ներդրումներ կատարող էմիրաթական ընկերություններին: